Jednym z największych zagrożeń ekologicznych współczesnego świata są opakowania. Klasycznym przykładem mogą być plastikowe torebeczki czy butelki PET, które rozkładają się w przyrodzie setki lat, np. foliowa reklamówka może potrzebować aż 300 lat na rozpad, choć wiele zależy od użytego do jej wykonania tworzywa, a butelki z tworzywa sztucznego to nawet 500 lat).

W opinii Krzysztofa Łagody, CEO, AMAZEPACK, trend ekologii i zrównoważonego rozwoju firm w Polsce, szczególnie tych tylko z polskim kapitałem, jeszcze raczkuje. Światowe trendy i dynamiczna globalizacja rynku wymuszają jednak na polskich przedsiębiorcach zmianę podejścia. – Chcąc współpracować z zagranicznymi kontrahentami, muszą się skupiać na zrównoważonym rozwoju swoich firm, od początku swojego łańcucha dostaw. Jednak uważam, że dalej jest to wymuszone, a nie w pełni świadome podejście do problemu – uważa Krzysztof Łagoda.

Czas tektury

Świadome firmy wykorzystują opakowania jako jedno z narzędzi polityki CSR. Opakowanie pozwala firmie np. przekazywać ważne proekologiczne komunikaty dotyczące recyklingu, a przy okazji pomaga budować obraz „zielonego”, odpowiedzialnego społecznie producenta. Zdaniem Michała Wójcika, Business Development Managera, Organic Polska, w Polsce wciąż ekologia musi się opłacać, ale oczywiście wszędzie tam, gdzie jest to możliwe opakowania wielokrotnego użytku są stosowane (takie, które można odebrać lub będące w obiegu w tak zwanych pętlach). – Nasze opakowania, czyli tekturowe są zazwyczaj opakowaniami jednorazowymi i często wspomagają systemy opakowań zwrotnych, gdy te nie wracają na czas, a producent musi wysyłać swoje produkty. Mieliśmy klientów, którzy kupowali mocniejsze opakowania tekturowe tylko po to, aby można je było wykorzystać kilkakrotnie, np. pudełka klapowe w branży chemicznej i palety tekturowe w branży odzieżowe czy przekładki tekturowe w branży samochodowej – dodaje Michał Wójcik.

Ekologiczne opakowania tekturowe są znacznie lepszym rozwiązaniem niż folia czy plastikowe pudełka. Ich zastosowanie jest korzystniejszym rozwiązaniem przede wszystkim dlatego, że tektura jest pochodną papieru i jej rozkład jest stosunkowo krótki. Dodatkowo tektura to materiał podlegający pełnemu recyklingowi. Warto również dodać, że tym bardziej ekologiczne opakowania, im bardziej solidnie są wykonane. Ogromną zaletą pudełek z grubej tektury jest fakt, że można je wykorzystać więcej niż jeden raz. – Opakowania zrobione z tektur 3- oraz 5-warstwowych często używane są jednorazowo, podczas gdy opakowania z tektury 7-warstwowej, jak kontener Corebox dodatkowo wzmacniany kątownikami tekturowymi, są często wykorzystywane po kilka, a nawet kilkadziesiąt razy. Co więcej, wszystkie opakowania tekturowe powstają w większości z makulatury, więc po ich użyciu można je ponownie przetworzyć i wrócą jako składowa nowej tektury – dodaje Krzysztof Łagoda.

Opakowania z tektury wpisują się bardzo pozytywnie w politykę zrównoważonego rozwoju z wielu powodów. W opinii Michała Wójcika przemysł papierniczy, wbrew różnym mitom, nie jest groźny dla lasów (ani ilości drzew, ani kubatury drzewostanu), bo nie jest wymagający, jeżeli chodzi o wymiary króciaków, które są poddawane obróbce. Poza tym większość drzewa pochodzi z upraw w standardach, takich jak FSC. Papiernie często produkują energię ze źródeł odnawialnych, m.in. wykorzystując odpad drewniany z procesu produkcyjnego. Opakowanie tekturowe jednorazowe może przejść od 5–7 cykli: opakowanie – recykling – papier – opakowanie – recykling itp.

W przypadku gdy opakowanie tekturowe nie nadaje się już do recyklingu, jego rozkład potrwa od 2 do 3 miesięcy – czas najkrótszy ze wszystkich tradycyjnych materiałów stosowanych do produkcji opakowań. – Opakowania tekturowe należą także do najlżejszych. Przykładowo 33 palety drewniane 1200x800 (jeden TIR) to około 660 kg. Produkowane przez nas najcięższe palety tekturowe O_PAL – 1200x800 ważą w sumie 100 kg. Ponad pół tony różnicy. Ma to niebagatelny wpływ na ślad węglowy – uzupełnia Michał Wójcik.

Na rynku opakowań tekturowych wybór skrzynio-palet czy kontenerów jest jeszcze niewielki. Producenci skupiają się na sprzedaży dużych wolumenów, co w przypadku opakowań heavy duty nie idzie w parze. AMAZEPACK skupia się na głównie na tego typu projektach i nastawiona jest również na produkcje krótkoseryjną. W opinii Krzysztofa Łagody daje to możliwość pełnej customizacji firmowej skrzyni Corebox. – Począwszy od wymiarów, które mogą wynosić nawet do 3000x2000x2000 mm, aż po wyposażenie wewnętrze takie jak prowadnicę na paczkę, przegrody, wycięcia na wieku w celu szybkiego dokładania produktów na różnych etapach łańcucha dostaw itp. Powszechne są opakowania w wymiarach EUR, najczęściej 1200x800x1000 mm, jednak w dzisiejszych czasach klient wymaga dostosowania się do jego potrzeb, dlatego w niszy w jakiej działa AMAZEPACK, nie może być mowy o standaryzacji. Z uwzględnieniem faktu, że według badań przeprowadzonych przez COBRO wytrzymałość kontenera Corebox na nacisk kolumnowy wynosi 10,2 t, a taki udźwig jest bardziej potrzebny przy produktach gabarytowych – wyjaśnia Krzysztof Łagoda.

Innym zaliczanym do najlepszych rozwiązań do transportu w duchu eko są skrzynie drewniane. Duży wybór materiałów i sposobów wykonania takich opakowań pozwala na dobranie skrzyni do swoich potrzeb. Na rynku opakowań transportowych dostępne są między innymi: skrzynie drewniane, skrzynie ze sklejki, z płyty pilśniowej, skrzynie OSB.

Zrównoważone zarządzanie opakowaniami

Zrównoważoną opcją pakowania są np. palety wielokrotnego użytku. Takie palety są lepszej jakości, zarówno pod względem stosowanych rodzajów drewna, jak i sposobu produkcji. Są specjalnie produkowane do wielokrotnego użycia, a osiągnięcie żywotności na poziomie co najmniej 5 lat nie jest rzadkością. Dotyczy to nie tylko standardowych wymiarów, ale także wszystkich palet o nietypowej konstrukcji. W opinii przedstawicieli firmy 2Return, która jest specjalistą w zakresie zrównoważonego zarządzania opakowaniami, tego typu palety dłużej zachowują swoją nośność i mogą być używane wielokrotnie, w przeciwieństwie do palet jednorazowych. Oczywiście do produkcji tych palet wielokrotnego użytku wykorzystywane jest zrównoważone drewno ze znakiem jakości FSC, co gwarantuje odpowiedzialny i przyjazny dla klimatu model gospodarki leśnej.

2Return zachęca więc do ponownego wykorzystania nośników ładunku poprzez odbiór ich od użytkownika końcowego i dostawę do pierwotnego lub nowego użytkownika. Po odbiorze palety i inne opakowania wielokrotnego użytku są sprawdzane przez specjalistów i w razie potrzeby naprawiane. Dzięki zastosowaniu możliwie największej ilości elementów wymienialnych, palety są ponownie przekształcane w wysokiej jakości nośniki ładunku. Palety, których nie można naprawić z powodu zbyt dużych uszkodzeń, są przetwarzane w sposób zrównoważony: wciąż dobre elementy są używane do naprawy palet nadających się do naprawy, reszta jest przetwarzana na materiały (np. płyty wiórowe), które można wykorzystać w innych gałęziach przemysłu. Powoduje to ogromną oszczędność na nowych surowcach.

Chemiczny recykling

Przykładem produktu, który doskonale pasuje do idei zrównoważonego opakowania, jest opracowany i dostępny w ofercie firmy Loadhog ekologiczny zamiennik jednorazowej folii termokurczliwej stretch. Jest to metoda zabezpieczania ładunku na palecie, bez konieczności paskowania (bandowania) czy stosowania folii stretch. Zdaniem Wojciecha Frontkiewicza, Sales Managera Central & Eastern Europe, Loadhog, to rozwiązanie, dzięki niższemu zużyciu energii, w porównaniu do opakowań jednorazowych, przynosi korzyści środowiskowe w procesach produkcji i recyklingu. – W przeciwieństwie do tektury, która jest podatna na wilgoć i uderzenia, pokrywa do palet zapewnia lepszą ochronę produktu, dzięki czemu ewentualne uszkodzenia podczas transportu są mniejsze. W celu redukcji negatywnego wpływu na środowisko wprowadziliśmy możliwość wytwarzania pokryw do palet z materiałów pochodzących z recyklingu. Obecnie 60% produkcji Loadhog powstaje z odzyskanych surowców, a same pokrywy sześciokrotnie można poddać recyklingowi, zachowując przy tym parametry wytrzymałości – uzupełnia Wojciech Frontkiewicz.

Kolejnym przykładem mogą być pojemniki Utz używane w procesie logistyki zwrotnej, które są wykorzystywane zarówno do składowania produktów, jak i ich magazynowania. Logistyka zwrotna dotyczy wybranej części logistyki – logistyki wewnętrznej definiującej przepływ materiału w łańcuchu logistycznym oraz powrót opakowań transportowych do ponownego wykorzystania w procesie. W tym przypadku więc idea zrównoważonego opakowania także jest zachowana.

Ciekawym modelem jest także zastosowanie przez firmę Henkel metody chemicznego recyklingu. Pozwala ona skutecznie przetwarzać i wykorzystywać zmieszane odpady z tworzyw sztucznych, których dotąd nie dało się poddać ponownej obróbce. Pilotażowy projekt Chemcycling dotyczył opakowań płynu Perwoll i został wdrożony we współpracy z firmami BASF i Alpla.

Zdaniem Nicolasa Lehnera, Chief Commercial Officera w Alpla, dzięki zastosowaniu chemicznego recyklingu tworzywa sztuczne zostają trwale włączone w cykl materiałowy, a zawarty w nich węgiel jest ponownie wykorzystywany. – W ten właśnie sposób chemiczny recykling będzie mógł uzupełnić stosowanie sprawdzonych technologii, takich jak recykling mechaniczny. Ostatecznie do tego rozwiązania przekonała nas jakość uzyskanych materiałów – twierdzi Nicolas Lehner.

W wyniku chemicznego recyklingu odpady z tworzyw sztucznych przerabiane są na olej popirolityczny, który służy jako surowiec do produkcji tworzyw sztucznych do różnych celów, np. produkcji opakowań. Chemiczny recykling daję szansę dalszego ograniczania wykorzystywania zasobów naturalnych i mniejsze wytwarzanie odpadów.

Współpraca z BASF i Alpla przy projekcie Chemcycling to przykład na konsekwentną realizację przez Henkla strategii przyjaznych środowisku opakowań w zgodzie z zasadami gospodarki obiegu zamkniętego. Firma chce, aby do 2025 r. europejskie opakowania własnych produktów zawierały 35% materiałów pochodzących z recyklingu.

Modelowy przykład

Kolejną firmą, która od lat słynie z zaangażowania na rzecz zrównoważonego rozwoju opakowań. jest Schoeller Allibert. – Naszą ambicją jest tworzenie opakowań bezodpadowych, przyjaznych dla klimatu i funkcjonujących w całkowicie zamkniętym obiegu. Pomagamy światu odejść od produktów jednorazowych – mówi Ludo S.C. Gielen, CEO Schoeller Allibert. W praktyce firma produkuje opakowania, które w 100% nadają się do recyklingu, i opakowania z recyklingu przeznaczone do kontaktu z żywnością. Poza tym produkty firmy są specjalnie projektowane w celu optymalizacji ich żywotności (do 10 lat w warunkach przemysłowych).

Proekologiczna strategia Schoeller Allibert bazuje na trzech filarach. Wytyczono je na podstawie oceny zagadnień dotyczących zrównoważonego wykorzystywania materiałów. Główne obszary to: innowacyjność na rzecz gospodarki o obiegu zamkniętym, Bezpieczna przyszłość planety oraz rzetelność przede wszystkim. W opinii Britty Wyss Bisang, Global Sustainability Director, Schoeller Allibert, zwrotne opakowania transportowe odgrywają kluczową rolę w przejściu na niskoemisyjną gospodarkę o obiegu zamkniętym. – W naszym szybko zmieniającym się świecie opakowania pełnią pomocniczą, a zarazem kluczową funkcję we wszelkich branżach i łańcuchach dostaw. Aby opakowania były w pełni przyjazne środowisku, musimy zarówno oferować innowacyjne produkty, jak i wspólnie z klientami tworzyć rozwiązania w zakresie łańcuchów dostaw – uważa Britty Wyss Bisang.

Polityka firmy może być więc przedstawiana jako modelowa strategia CSR w swojej branży z wyraźnym uwzględnieniem idei zrównoważonych opakowań.

Sławomir Erkiert