Koncepcja MRP II (Manufacturing Resource Planning), czyli rozwinięty system planowania zasobów wytwórczych przedsiębiorstwa został opracowany w 1989 r. przez Amerykańskie Stowarzyszenie Sterowania Produkcją i Zapasami (APICS). Jest kontynuacją systemu MRP (planowanie zapotrzebowania materiałowego) i pozwala na planowanie zasobów produkcyjnych. Obejmuje sterowanie zasobami i produktami przedsiębiorstwa oraz zarządzanie działalnością firmy, także w aspekcie finansowym, uzupełnione o moduły planowania sprzedaży, zarządzania kadrami, stanowiskami roboczymi, gotówką itp. Dlatego z koncepcji MRP II skorzystać może praktycznie każde przedsiębiorstwo, niezależnie od rozmiarów i etapu rozwoju. W kwestii zastosowania koncepcji MRP II w przedsiębiorstwach produkcyjnych trudno ustalić jednoznaczne kryteria sensowności wdrożenia tych założeń. Bardzo wiele różnych elementów składających się na model MRP II może przenosić korzyści na poszczególnych etapach rozwoju firmy. Możemy tu wymienić m.in. proces planowania zakupu materiałów na podstawie zamówień klientów, zamiast zakupów „intuicyjnych”, który może być wymagany przez stosunkowo niewielką firmę. Natomiast prognozowanie popytu i narzędzia do obsługi tego procesu mogą być użyteczne dla firm o większej skali działalności.

KONCEPCJA MRP II OBEJMUJE STEROWANIE ZASOBAMI I PRODUKTAMI PRZEDSIĘBIORSTWA ORAZ ZARZĄDZANIE DZIAŁALNOŚCIĄ FIRMY TAKŻE W ASPEKCIE FINANSOWYM, UZUPEŁNIONE O MODUŁY PLANOWANIA SPRZEDAŻY, ZARZĄDZANIA KADRAMI, STANOWISKAMI ROBOCZYMI, GOTÓWKĄ ITP.

– MRP II, jako system integrujący różne procesy w przedsiębiorstwie, koordynuje prawidłowy przepływ informacji między różnymi komórkami organizacji. Może znaleźć zastosowanie również w niewielkiej spółce ze względu na wykorzystywany przez nią model produkcji (zamówienie lub na magazyn) lub wysoki stopień skomplikowania procesów. System MRP II może przyczynić się do poprawy procesów planowania i wymiany informacji – mówi Dariusz Lewko, Główny Konsultant w firmie DSR.

Podobnie ten punkt widzenia podziela Piotr Krzysztoporski z firmy Epicor Software Poland. – Doświadczenie naszej firmy oraz naszego wieloletniego partnera w sprzedaży i projektach wdrożeniowych, firmy L-Systems, dowodzi, że koncepcja MRP II jest dobrym rozwiązaniem dla każdego przedsiębiorstwa, dla którego ograniczeniem zdolności produkcyjnych są nie tylko surowce, ale przede wszystkim moce produkcyjne – mówi Dyrektor ds. konsultingu, Epicor. Nie należy zatem tego zagadnienia rozpatrywać w kontekście skali działalności bądź wielkości przedsiębiorstwa, w którym MRP II miałoby przynieść wymierne korzyści, tylko przez specyfikę jego działalności. – Podczas prac wdrożeniowych zauważamy, że o ile klientom w miarę łatwo przychodzi poradzenie sobie z planowaniem kilku bądź kilkunastu prostych zleceń produkcyjnych na przysłowiowej kartce papieru, to jednak o wiele trudniej jest to wykonać w przypadku dużej liczby złożonych (wielopoziomowych) zleceń – przyznaje Piotr Krzysztoporski. – Szczególnie kiedy w parku maszynowym znajdują się urządzenia w tak zwanej „ścieżce krytycznej”, czyli w miejscu, gdzie najczęściej dochodzi do problemów („wąskich gardeł”) wytwórczych. Im „wąskich gardeł” jest więcej, tym większa będzie rola planowania w oparciu o koncepcję MRP II – dodaje nasz rozmówca.

MRP II a Lean

Koncepcje Lean Production i MRP II są dwiema alternatywnymi strategiami. MRP II skupia się przede wszystkim na planowaniu, także długookresowym, a więc działaniu w systemie „push” (pchanym). Z kolei Lean kładzie nacisk na poprawę efektywności produkcji oraz zakłada realizację procesów w systemie wyzwalanym faktycznym popytem – system „pull” (ciągniony).

– MRP II wymaga najczęściej wsparcia systemu informatycznego, który przez Lean jest często postrzegany jako strata. Systemy ERP realizujące model MRP II mogą w obszarze harmonogramowania i realizacji produkcji wspierać się mechanizmami stworzonymi przez Lean (Kanban, Flow Scheduling), natomiast na poziomie zarządczym i planistycznym używają funkcjonalności MRP II – wyjaśnia Dariusz Lewko z firmy DSR.

MRP II SKUPIA SIĘ PRZEDE WSZYSTKIM NA PLANOWANIU, TAKŻE DŁUGOOKRESOWYM, A WIĘC DZIAŁANIU W SYSTEMIE „PUSH” (PCHANYM). Z KOLEI LEAN KŁADZIE NACISK NA POPRAWĘ EFEKTYWNOŚCI PRODUKCJI ORAZ ZAKŁADA REALIZACJĘ PROCESÓW W SYSTEMIE WYZWALANYM FAKTYCZNYM POPYTEM – SYSTEM „PULL” (CIĄGNIONY).

W opinii Mateusza Łaby, Starszego Konsultanta w firmie UNIT4 TETA idealnie byłoby uzupełnienie MRP II założeniami Lean Production i odwrotnie. – Jednak w pewnych zakresach podejścia te się wykluczają, ponieważ Lean Production ma zastosowanie w przypadku produkcji powtarzalnej, seryjnej, natomiast obserwuje się obecnie, iż MRP II stosowane jest również dla produkcji jednostkowej/projektowej – twierdzi nasz ekspert.

Jak wiemy filozofia Lean Production oznacza identyfikowanie i eliminację marnotrawstwa przede wszystkim w obszarze produkcji, ale może też – i powinna – obejmować wszystkie obszary działalności przedsiębiorstwa.

– Koncepcja MRP II doskonale wpisuje się w tę filozofię. Pozwala ona – z wykorzystaniem systemu klasy ERP – zdecydowanie usprawnić procesy planistyczne w obszarze produkcji, sprzedaży, produkcji oraz finansów – twierdzi Przemysław Kędzierski, Analityk biznesowy w firmie BPSC. Jego zdaniem koncepcja MRP II umożliwia również integrację wspomnianych obszarów, analizę wzajemnych zależności oraz kontrolę realizacji. W praktyce prowadzi więc do optymalizacji wielu procesów i w konsekwencji wyeliminowania „wąskich gardeł”.

Zasady Lean dążą wprost do tego, żeby eliminować niepotrzebnie ponoszone wydatki oraz koncentrować się na elementach tworzących wartość dodaną. Koncepcja MRP dobrze wpisuje się w te założenia w wielu obszarach, ponieważ zakłada m.in. dopasowanie dostępnych zasobów do zapotrzebowania oraz szybkie zidentyfikowanie istniejących luk.

– Algorytmy pozwalają m.in. na zmniejszenie stanów magazynowych surowców i materiałów przy jednoczesnym zapewnieniu ciągłości produkcji – czyli eliminowaniu przestojów, np. wskutek braku materiału. Warto zauważyć, że zasady Lean mogą i powinny wyrastać poza zagadnienia ściśle związane z procesem produkcyjnym – mówi Piotr Krzysztoporski (Epicor Software). Takie obszary działania przedsiębiorstwa, jak np. logistyka, administracja czy magazynowanie, mogą wykorzystywać koncepcję Lean do optymalizacji procesów w nich zachodzących. Tym sposobem praktycznie na każdym etapie zarządzania przedsiębiorstwo może skorzystać ze swego rodzaju „kuracji wyszczuplającej”. Wpisuje się w to koncepcja MRP II, która w porównaniu do klasycznego MRP (umożliwiającego zarządzanie produkcją i zapasami produkcyjnymi) oferuje również funkcjonalności związane z procesem sprzedaży i podejmowaniem decyzji.

ZASADY LEAN DĄŻĄ WPROST DO TEGO, ŻEBY ELIMINOWAĆ NIEPOTRZEBNIE PONOSZONE WYDATKI ORAZ KONCENTROWAĆ SIĘ NA ELEMENTACH TWORZĄCYCH WARTOŚĆ DODANĄ. KONCEPCJA MRP DOBRZE WPISUJE SIĘ W TE ZAŁOŻENIA W WIELU OBSZARACH, PONIEWAŻ ZAKŁADA M.IN. DOPASOWANIE DOSTĘPNYCH ZASOBÓW DO ZAPOTRZEBOWANIA ORAZ SZYBKIE ZIDENTYFIKOWANIE ISTNIEJĄCYCH LUK.

Odpowiedź ze strony IT

Dla wymienionych sfer działalności przedsiębiorstwa rynek oferuje szereg dedykowanych narzędzi IT odpowiedzialnych za wsparcie zarządzania każdego z nich. I tak, różne aplikacje informatyczne realizują założenia MRP II, integrując informacje powstające w różnych procesach w organizacji, na poszczególnych etapach realizacji celów biznesowych. Wymienić możemy chociażby moduły służące do:
•planowania i zarządzania popytem (Demand Management, Forecasting, itp)
•planowania produkcji, zakupów, dystrybucji (MRP, MPS, APS, DRP, CRP)
•sterowania i monitorowania realizacją produkcji (SFC, MES)
•ewidencji finansowej zdarzeń i analizy danych (moduły finansowe, BI).
Współczesne systemy informatyczne realizują założenia MRP II poprzez swoje typowo produkcyjne funkcjonalności. Za przykład posłużyć mogą rozwiązania APS (Advanced Planning System), które kładą nacisk na optymalizację procesów. – Może się okazać, że np. ze względu na kwestię kosztów lub czasu opłaca się wykonać zlecenia produkcyjne w konkretnych ilościach produkcyjnych albo w konkretnej kolejności. Systemy APS pozwalają na wykonywanie różnego rodzaju symulacji w trybie on-line i pokazywanie efektów zmian – obrazuje Piotr Krzysztoporski z Epicor Software. Zauważa również, że realną zmianę procesów w przedsiębiorstwie przynoszą systemy klasy MES (Manufacturing Execution Systems), czyli systemy realizacji produkcji, które pozwalają na zbieranie w czasie rzeczywistym informacji ze stanowisk produkcyjnych. Warto również zwrócić uwagę na funkcje ATP (Available to Promise), umożliwiające podanie ilości, którą możemy sprzedać klientowi przy uwzględnieniu zamówień od innych klientów, bieżącej produkcji, a także cyklu zakupowego.

Michał Klecha