Instytucje publiczne oraz firmy w ostatnich latach podjęły wiele inicjatyw na rzecz rozwoju strategii paliw alternatywnych, których celem jest zastąpienie niektórych lub wszystkich paliw kopalnych. Takie zmiany umożliwiają spedytorom korzystanie z transportu bardziej przyjaznego dla środowiska i obniżenie wydatków na paliwa, co sprzyja poprawie rentowność firm z branży TSL. Zmiany wymagają jednak znacznych inwestycji w modernizację tradycyjnych systemów transportowych. Starania w tym zakresie opisuje raport „Jak zwiększyć efektywność ekologiczną i kosztową w łańcuchu dostaw?”, przygotowany przez GEFCO, globalnego eksperta w zakresie multimodalnych łańcuchów dostaw.

W pandemii dostawy ostatniej mili stały się bardziej ekologiczne. Konsumenci zaczęli kupowali coraz więcej produktów przez internet oraz wzrosła gęstość dostarczania przesyłek. W obecnej sytuacji żaden podmiot na rynku nie jest w stanie samodzielnie stworzyć zrównoważonej usługi dostaw ostatniej mili. Takie zadanie wymaga współpracy wszystkich uczestników rynku w sposób jaki nigdy wcześniej nie był możliwy. Jak podaje Accenture (The Sustainable Last Mile, marzec 2021 r.), łańcuch dostaw ostatniej mili oparty na lokalnych centrach realizacji zamówień może obniżyć emisję od 17% do 26% do 2025 r.

Transport morski: zobowiązania do zrównoważonej redukcji emisji wspierane przez innowacje technologiczne

Według danych Międzynarodowej Izby Żeglugi (2021), każdego roku statkami przewozi się około 11 miliardów ton towarów. Stanowi to imponujące 1,5 tony na osobę w przeliczeniu na aktualną liczbę ludności na świecie. W Unii Europejskiej transport morski stanowi 80% całkowitego eksportu i importu pod względem wielkości i około 50% pod względem wartości.

Międzynarodowa Organizacja Morska zobowiązała sektor żeglugi do ograniczenia emisji gazów cieplarnianych o co najmniej 50% do 2050 r. oraz jak najszybszego osiągnięcia zerowej emisji. To oznacza, że nowe statki, które mają przed sobą 30-letni okres eksploatacji, będą musiały pracować już w nowych realiach. Dzięki środkom operacyjnym i nowej technologii możliwe jest zmniejszenie zarówno emisji, jak i kosztów transportu. Co więcej, jeżeli ten sam ładunek może być transportowany przy użyciu mniejszej ilości paliwa, spółki transportu morskiego osiągną znaczne oszczędności.

Transport drogowy: paliwa alternatywne i nowe możliwości

Według szacunków Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju OECD, w latach 2021-2050 emisja zanieczyszczeń związanych z transportem wzrośnie od 50% do 250%. Transport drogowy jest postrzegany jako ten, dzięki któremu paliwa alternatywne zyskają na znaczeniu w perspektywie średnioterminowej.

Biopaliwo, pozyskiwane z materii organicznej lub hodowli zwierząt, zyskuje coraz większe znaczenie jako zamiennik tradycyjnego oleju napędowego, paliw żeglugowych czy lotniczych. Jednak nadal stanowi tylko ułamek całkowitej ilości używanego paliwa.

Wodór wyróżnia potencjał czystej formy energii. Energia jest wytwarzana w wyniku reakcji chemicznej między wodorem a tlenem, której ubocznym produktem jest jedynie para wodna. Jest to technologia w dużym stopniu w fazie rozwoju i uznawana jako preferowana szczególnie na obszarach miejskich.

Na świecie rośnie liczba pojazdów ciężarowych o średniej i dużej ładowności, napędzanych gazem ziemnym. Ich popularność wynika z niskiej emisji tlenków azotu i cząstek stałych. Są również cichsze niż ich odpowiedniki z silnikami wysokoprężnymi, co czyni je dobrze przystosowanymi do dostaw miejskich.

Zaletą pojazdów elektrycznych jest brak emisji podczas jazdy i cichsza eksploatacja. Jednak pod względem emisji dwutlenku węgla, zrównoważony rozwój pojazdów i flot elektrycznych zależy od rodzaju paliwa wykorzystywanego do produkcji energii elektrycznej.

Transport lotniczy: czy możliwa jest ekologiczna alternatywa?

Transport lotniczy odpowiada za 2% globalnej emisji dwutlenku węgla (źródło: IATA, Working Towards Ambitious Targets, 2020). Strategie mające na celu zrównoważenie negatywnego wpływu frachtu lotniczego na środowisko obejmują: rozwój nowoczesnych paliw lotniczych, produkcję samolotów nowej generacji, wzrost liczby e-frachtów, lekkie jednostki ładunkowe ULD, inwestycje w kompensację emisji dwutlenku węgla.

Transport kolejowy: rozwiązanie zrównoważone konkurencyjnie

Transport kolejowy od dawna jest postrzegany jako bardziej ekologiczna alternatywa dla drogowego transportu towarowego. Na przykład, Umweltbundesamt, niemiecka Federalna Agencja Ochrony Środowiska, wskazuje, że emisja CO₂ z transportu kolejowego na tkm wynosi zaledwie 18 gramów, podczas gdy emisja z transportu drogowego na tkm to 112 gramów, czyli sześciokrotnie więcej. Jednak do tej pory wygoda i elastyczność transportu drogowego zapewniały mu dominującą pozycję.

– Transport kolejowy pozwala na przewożenie ogromnych wolumenów towarów na duże odległości przez większość czasu wyłącznie za pomocą energii elektrycznej. Jeden pociąg odpowiada 40 ciężarówkom i może przejechać 1000 km w ciągu jednego dnia, co sprawia, że rozwiązanie jest zrównoważone pod względem śladu węglowego, ale także niezawodne i odporne w sytuacjach kryzysowych – wyjaśnia Alice Defranoux, Rail Development Manager z GEFCO.

W przypadku transportu dalekobieżnego, kolej radzi sobie bardzo dobrze w porównaniu z frachtem lotniczym. Dane Greencarrier pokazują, że przeciętna dostawa z Chin do Europy Północnej generuje 139 ton CO₂, podczas gdy wybór kolei ogranicza tę wartość do 5 ton CO₂. Jednak, jak czytamy w raporcie GEFCO, nawet jeden kontener transportowany koleją jest nadal bardziej emisyjny niż transport morski. Chociaż ma tę zaletę, że zmniejsza emisję cząstek stałych (PM10) i siarki (SO₂) o 50%, jest znacznie szybszy niż transport morski i jest dobrą alternatywą dla frachtu lotniczego.

– Jeśli wydajne terminale ładowania na dużą skalę zostaną zainstalowane co 400 km, przewoźnicy drogowi mogą wdrożyć system konwojowy, aby zamieniać naczepy między terminalami i zapewnić podróż w 100% bezemisyjną. W terminalach zlokalizowanych poza miastami, towary z ciężarówek będą trafiać do mniejszych, ekologicznych pojazdów na potrzeby dostaw ostatniej mili w centrach miast – mówi Luc Nadal, Prezes GEFCO. Zarządzana przez niego firma kieruje się innowacyjną wizją dekarbonizacji transportu dalekobieżnego w Europie, która zakłada wykorzystanie nowych technologii i infrastruktury na autostradach.

– W przyszłości autonomiczny transport ciężarowy, ograniczony do autostrad, również radykalnie zmieni branżę, umożliwiając dłuższe przejazdy bezemisyjne, jednocześnie pomagając złagodzić niedobory kierowców. Jako eksperci ds. logistyki z niecierpliwością czekamy na współpracę ze wszystkimi zainteresowanymi stronami, w tym z rządami, innowatorami, operatorami autostrad i specjalistami ds. transportu ciężarowego, aby szybko osiągnąć tę wizję – dodaje Prezes GEFCO.