Ewolucja usług logistycznych w stronę tworzenia bardziej kompleksowej oferty doprowadziła z biegiem czasu do wyspecjalizowania się podmiotów świadczących usługi 4PL (ang. Fourth Party Logistics). Obejmują one procesy zachodzące w łańcuchu dostaw w szerszym kontekście organizacyjnym, stanowiąc wyższy poziom logistycznego wtajemniczenia.
4PL to integrator, który łączy zasoby, możliwości i technologie własne i innych organizacji w celu zaprojektowania, zbudowania i realizacji kompleksowych rozwiązań dla całego łańcucha dostaw. System koordynuje realizację wszystkich procesów logistycznych zachodzących wzdłuż łańcucha dostaw poczynając od dostawców surowców, aż po ostatecznych nabywców. Tego typu podmioty fizycznie nie wykonują procesów logistycznych, a ich istotą działania jest zarządzanie procesami realizacji dostaw za pomocą przetwarzania informacji.
Różnica pomiędzy operatorem 3PL a 4PL polega na tym, że 4PL koordynuje realizację procesów logistycznych występujących wzdłuż całego łańcucha dostaw klienta, począwszy od dostawców surowców aż do ostatecznych nabywców, a nie tylko na określonym jego odcinku, jak to ma miejsce w przypadku 3PL. Tomasz Pyka, Szef zespołu KAM w DB Schenker Logistics podejmując temat usług 3PL i 4 PL, mówi o dwóch odmiennych modelach pracy. - Operator 3PL to na przykład firma, która oferuje usługi transportowo-spedycyjne dla klienta w wybranym obszarze łańcucha logistycznego. Jej zadaniem jest wykonanie usługi o określonej jakości i w granicach kosztowych zdefiniowanych w procesie przetargowym. Zaangażowanie operatora 4PL jest natomiast znacznie większe – obejmuje koordynację i zarządzanie całym łańcuchem logistycznym, nie wykluczając produkcji. – uzasadnia nasz rozmówca. W ramach usług 4PL tworzone są również zintegrowane rozwiązania, angażujące odpowiednie zasoby oraz systemy operatora. Z kolei w przypadku 3 PL przejmuje od klienta wykonanie zdefiniowanej, określonej części usług w ramach łańcucha dostaw. - W praktyce, kiedy mówimy o 3PL, to często mamy na myśli logistykę kontraktową, czyli magazynowanie i powiązanie usługi takie jak dystrybucja, co-packing czy obsługa celna. – precyzuje Yann Belgy, Dyrektor Generalny w ID Logistics.
Dla wielu operatorów logistycznych, którzy niegdyś świadczyli usługi określane mianem 3PL (czyli świadczący wybrane usługi spośród takich jak: transport, konsolidacja celna i ładunkowa, magazynowanie, magazynowanie kontraktowe, wypełnianie zamówień, dystrybucja i zarządzanie transportem) przejście na poziom 4PL jest naturalnym krokiem rozwoju. Wymaga to jednak kompleksowego podejścia do zmiany i ogromnego wysiłku organizacyjnego. Kluczowe wyzwanie stojące przed 4PL to sprawna integracja systemów i procedur operacyjnych oraz sprawne zarządzanie dostawcami 3PL.
Zdarza się, że barierą stają się wysokie nakłady inwestycyjne związane z rozszerzeniem dotychczasowej działalności. Przejawia się to np. w konieczności zwiększenia kontroli nad procesami, co wymaga stworzenia systemu skutecznej wymiany informacji towarzyszącej fizycznemu przepływowi towarów.
Różnica pomiędzy operatorem 3PL a 4PL polega na tym, że 4PL koordynuje realizację procesów logistycznych występujących wzdłuż całego łańcucha dostaw klienta, począwszy od dostawców surowców aż do ostatecznych nabywców, a nie tylko na określonym jego odcinku, jak to ma miejsce w przypadku 3PL.
Jak twierdzi Przemysław Siek z działu transportu kolejowego i intermodalnego w firmie Seifert Polska, główną barierą ograniczających przejście operatorów 3PL na 4PL jest ich niechęć do ponoszenia dużych nakładów inwestycyjnych, związanych z rozszerzeniem dotychczasowej działalności. Wiąże się z tym konieczność kontroli większej liczby procesów i zmiennych, a to z kolei wymaga stworzenia systemu skutecznej wymiany informacji, towarzyszącej fizycznemu przepływowi towarów. - Wyzwanie stanowi również przekonanie klientów, którzy do tej pory postrzegali funkcje logistyczne jako swoje kluczowe kompetencje, do przekazania ich operatorowi 4PL. Wśród obaw producentów najczęściej wymieniane są: utrata pełnej kontroli nad realizacją funkcji logistycznych, konieczność dostosowania standardów przepływu informacji oraz trafność wyboru odpowiedniego operatora – argumentuje Przemysław Siek.
Kto korzysta z 4 PL?
Główną grupą przedsiębiorstw korzystających z usług operatorów 4PL są globalne organizacje funkcjonujące na światowych rynkach. Można w tym przypadku wymienić branże takie jak: FMCG, kosmetyczną, tytoniową czy elektroniczną. - Serwis, który jest realizowany w zakresie usług 4PL odznacza się kompleksowością i profesjonalizmem. Organizacja 4PL korzysta z wysoko wyspecjalizowanego systemu informatycznego, a ponadto wykorzystuje wiedzę i umiejętności operatorów 3PL, co często jest również nazywane podwójnym outsourcingiem. – Agnieszka Sierko, Sales and Tender Specialist w firmie ESA Logistika.
Globalny wymiar usługi 4PL podkreśla również Yann Belgy z ID Logistics, który przyznaje, iż korzystają z nich przede wszystkim duże firmy, które często działają w oparciu o globalny i kompleksowy łańcuch dostaw. - To wymaga zaawansowanych narzędzi i kompetencji, którymi firma może nie dysponować albo woli je przekazać zewnętrznemu dostawcy – mówi. Zdaniem naszego rozmówcy, 4PL może być jednak także interesujące dla mniejszej firmy, która chce inwestować w rozwój swojego podstawowego biznesu, a koordynację, czasem nawet koncepcje, łańcucha dostaw powierza wyspecjalizowanej firmie. - Chociaż tego typu usługi powszechnie stosowane są na skalę globalną i przez producentów, usługi typu „Control Tower” wykorzystywane są także lokalnie oraz przez detalistów i mogą być uznawane za podstawowy rodzaj 4PL. – podsumowuje Yann Belgy.
Zdarza się, że barierą stają się wysokie nakłady inwestycyjne związane z rozszerzeniem dotychczasowej działalności. Przejawia się to np. w konieczności zwiększenia kontroli nad procesami, co wymaga stworzenia systemu skutecznej wymiany informacji towarzyszącej fizycznemu przepływowi towarów.
Branża zainteresowane obsługą 4PL, to z pewnością Automotive, ponieważ organizacja 4PL dedykowana branży motoryzacyjnej musi sprostać najwyższym wymogom, które są stawiane przed producentami samochodów, jak pełna elastyczność, minimalizacja kosztu, ograniczenie kosztów związanych z różnymi dysfunkcjami usług logistycznych, w tym kosztów postoju u dostawcy i przy rozładunku w fabrykach. Dochodzi jeszcze terminowości dostaw samochodów, jej monitorowanie, egzekwowanie zobowiązań dostawców usług wobec dostawcy zobowiązań. Oddanie procesu w ręce operatora 4PL wymaga odpowiedniego poziomu świadomości oraz zaufania. Klienci, dla których ważny jest czas, innowacyjność oraz jakość, działający zarazem na rynkach niezwykle konkurencyjnych, nie tylko planują biznes, ale również szybko reagują na wszelkie wyzwania. - Dlatego zlecenie operatorowi 4PL procesów spoza ich głównego obszaru aktywności, a mających krytyczny wpływ na efekt końcowy, wydaje się być naturalnym rozwiązaniem. - podkreśla Tomasz Pyka z DB Schenker Logistics.
Warunki dla 4 PL
Należy zaznaczyć, iż grupa operatorów 4PL nie jest jednorodna. Przemysław Siek z Seifert Polska wyróżnia w niej dwa typy operatorów. Do pierwszej grupy zalicza tych, którzy nie posiadają własnej infrastruktury logistycznej. - Firmy te koncentrują się głównie na integracji informacyjnej, a pozostałe usługi outsourcują. – mówi nasz rozmówca. - Do drugiej grupy zaliczamy natomiast operatorów dysponujących własną infrastrukturą logistyczną. W związku z tym, że aktywa infrastrukturalne (samochody, samoloty, kontenery, magazyny, urządzenia handlingowe) mogą być własnością podwykonawców, którym operator zleca wykonanie poszczególnych zadań, firmy 4PL opierają się raczej na wykwalifikowanej kadrze, inwestując w ich wiedzę i doświadczenie, oraz na technologiach informacyjnych. – wyjaśnia różnicę Przemysław Siek. Firmy świadczące usługi 4PL wykorzystują takie zasoby informatyczne jak: oprogramowanie klasy SCM (Supply Chain Management), oprogramowanie wpierające zarządzanie projektami oraz wspierające tworzenie i przepływ dokumentów.
Zdaniem wielu ekspertów podstawowym warunkiem predestynującym do świadczenia usług 4 PL – związanym z wymiarem biznesów, które z tych usług korzystają - jest przede wszystkim globalny zasięg operatora. Usługi 4PL wymagają często aktywności obejmującej zarówno dostawców, jak i odbiorców klienta, a ich rozlokowanie na mapie świata jest często niezwykle zróżnicowane. - Tego typu doświadczenie zapewnić mogą wyłącznie odpowiedni pracownicy, swobodnie poruszający się w środowisku międzynarodowym. – przekonuje Tomasz Pyka z DB Schenker Logistics.
W opinii naszego rozmówcy bardzo ważna jest również znajomość poszczególnych odcinków łańcucha logistycznego: transportu, magazynowania czy rozwiązań IT. - Nie bez znaczenia jest zrozumienie różnic kulturowych i wszystkich „miękkich” aspektów prowadzenia biznesu na świecie. Kluczowa jest także integracja systemów informatycznych, niezawodność oraz uniwersalna forma zarządzania informacjami. – dodaje Tomasz Pyka. Tylko takie rozwiązania mogą zagwarantować niezbędną kontrolę i stały dostęp do informacji na poziomie centralnym – w tym kontrolę pracy dostawców operatora 4PL.
Branża zainteresowane obsługą 4PL, to z pewnością Automotive, ponieważ organizacja 4PL dedykowana branży motoryzacyjnej musi sprostać najwyższym wymogom, które są stawiane przed producentami samochodów, jak pełna elastyczność, minimalizacja kosztu, ograniczenie kosztów związanych z różnymi dysfunkcjami usług logistycznych, w tym kosztów postoju u dostawcy i przy rozładunku w fabrykach.
W opinii Yanna Belgy dostawca 4PL, jeśli ma być niezawodny, nie może być jednocześnie dostawcą 3PL, a przynajmniej powinien postawić zaporę, jasno zdefiniować granice między swoimi działalnościami 4PL a 3PL. - To najważniejszy warunek. Bez wyznaczenia tej granicy może być podejrzewany o to, że pracuje we własnym interesie a nie w interesie swoich klientów. – zaznacza Dyrektor Generalny ID Logistics.
Jeśli chodzi o przepływ informacji i komunikację, niezbędne jest dostarczenie oraz integracja systemów IT przy stałym wsparciu technicznym, informowanie w czasie rzeczywistym oraz zapewnienie dostępu do danych i informacji. W opinii Agnieszki Sierko warunki, jakie musi spełniać operator 4PL to przede wszystkim spójny i rozwinięty system informatyczny, wiedza, technologie i umiejętności, dzięki którym możliwe jest uzyskanie wartości dodanej dla klientów. - Takie rozwiązania ESA Logistika osiąga dzięki współpracy ze swoim globalnym partnerem Hitachi Transport System Group. Japońskie know – how oraz gromadzone doświadczanie dzięki współpracy z HTS pozwala ESA na rozwój i ewolucję na operatora 4PL. – argumentuje nasza rozmówczyni.
Michał Klecha