W firmie Mecalux przypominają, że wybierając najbardziej odpowiedni rodzaj palet do magazynu, należy kierować się nie tylko materiałem, z którego są wykonane, ale także ich wymiarem. W zależności od charakterystyki produktu, systemu składowania czy przepisów panujących w danym kraju, bardziej preferowaną opcją może być zastosowanie konkretnego rodzaju palety. W Europie najczęściej używanym typem jest tzw. europaleta, której standardowe wymiary (długość x szerokość) wynoszą 1200 mm x 800 mm. Zaletą jest to, że można ją bez problemu stosować w przypadku każdego systemu magazynowania.

Drewniane czy plastikowe?  

Najbardziej powszechnym rodzajem palety pozostaje ciągle paleta drewniana, choć w ostatnim czasie coraz popularniejsze jest używanie palet plastikowych, które mogą być wykonane z materiałów pochodzących z recyklingu. W niektórych sektorach przemysłu wykorzystywane są z kolei głównie palety metalowe. W porównaniu do innych rodzajów ten typ palet jest znacznie bardziej wytrzymały, ale są one cięższe i droższe.

Arkadiusz Wissuwa, Area Sales Manager, Craemer, zaznacza, że trudno jest jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie, które palety: drewniane czy z tworzyw sztucznych, lepiej sprawdzają się w logistyce, ponieważ wybór optymalnej palety to analiza konkretnego przypadku. – W naszej codziennej pracy staramy się zawsze przed zaoferowaniem konkretnego rozwiązania wypytać klienta o szczegóły związane z jego procesami logistycznymi. Pozwala to klientowi zaoszczędzić czas i pieniądze, a środowisku tak bardzo potrzebny oddech. Jeżeli mamy do czynienia z obiegiem zamkniętym, w którym posiadamy pełną kontrolę nad paletami, odpowiedź jest jedna: paleta z tworzyw sztucznych Craemer będzie najkorzystniejszym wyborem pod kątem ekonomicznym, higienicznym i środowiskowym. W przypadku obiegu otwartego, gdzie palety nigdy nie wracają do miejsca załadunku, rachunek ekonomiczny podpowiada wybór palety drewnianej, ale nie zawsze! – mówi A. Wissuwa.

To, że zdecydowana większość użytkowników przemysłowych, zarówno w kraju, jak i za granicą, wciąż opiera się jednak na paletach drewnianych, potwierdza Magdalena Brodzińska, CEO / Prezes Zarządu, TIMRET. Po pierwsze, podkreśla nasza rozmówczyni, decyduje o tym ekonomia. Koszt produkcji palety drewnianej jest znacznie niższy niż plastikowej, co w dużych łańcuchach logistycznych ma ogromne znaczenie. Drewno jako surowiec jest powszechnie dostępne, łatwe do obróbki i – co kluczowe – umożliwia tanią oraz szybką naprawę uszkodzonej palety. Plastik w tym kontekście przegrywa – naprawa często nie jest możliwa, a koszty utylizacji całej palety są wyższe. – Po drugie, ekologia. Palety drewniane są w pełni biodegradowalne i po zakończeniu cyklu życia mogą być wykorzystane jako surowiec wtórny lub opałowy. Plastikowe palety, mimo że trwałe, stwarzają większe wyzwania środowiskowe, zwłaszcza gdy dochodzi do ich uszkodzenia i konieczności utylizacji. Po trzecie, uniwersalność i zgodność z systemami wymiany. Palety drewniane (szczególnie typ EPAL/EUR) są globalnie rozpoznawalne, certyfikowane i podlegają obiegowi wymiennemu. Plastikowe rozwiązania nie są objęte takim standardem, co ogranicza ich zastosowanie w transporcie międzynarodowym – mówi M. Brodzińska i dodaje, że drewno, jako materiał naturalny, oferuje niewspółmiernie większą elastyczność produkcyjną niż tworzywa sztuczne, co w praktyce oznacza możliwość szybkiej realizacji niestandardowych projektów palet oraz ich łatwej adaptacji do specyficznych wymagań klienta, zarówno pod kątem wymiarów, ładowności, jak i zastosowania nadstawek, wzmocnień czy fumigacji (np. IPPC/ISPM 15). W przypadku palet plastikowych każda modyfikacja konstrukcyjna wymaga projektowania i wykonania kosztownej formy wtryskowej, co znacząco ogranicza możliwości personalizacji oraz wydłuża czas realizacji zleceń. Ogranicza to ich zastosowanie głównie do produkcji masowej, w ramach zamkniętych obiegów logistycznych. Dodatkowo palety drewniane oferują korzyści w zakresie kosztów jednostkowych, dostępności surowca, możliwości naprawy oraz pełną zgodność ze światowym systemem wymiany palet EPAL/EUR. Ich cykl życia wspiera model gospodarki cyrkularnej – drewno można poddać recyklingowi materiałowemu lub wykorzystać energetycznie. – Palety z tworzyw sztucznych, mimo wysokiej trwałości w warunkach kontrolowanych, są trudniejsze w utylizacji, droższe w pozyskaniu i praktycznie nienaprawialne. Ich recykling wymaga specjalistycznej infrastruktury i zorganizowanego systemu zwrotu, co czyni je mniej efektywnym rozwiązaniem dla logistyki otwartej. Warto również wspomnieć o bezpieczeństwie ładunku – powierzchnia drewna zapewnia lepsze tarcie niż plastik, dzięki czemu towar mniej się przesuwa w trakcie transportu. Oczywiście nie można pominąć faktu, że palety plastikowe mają swoje miejsce – przede wszystkim w branżach wymagających wysokiego poziomu higieny (np. farmacja, przetwórstwo żywności). Jednak nawet tam często obserwujemy kompromisy w postaci wykorzystania nadstawek drewnianych na plastikowych bazach – dodaje M. Brodzińska. Jej zdaniem palety drewniane pozostają rozwiązaniem bardziej ekonomicznym, ekologicznym i elastycznym, dlatego dla większości zastosowań wciąż są pierwszym wyborem branży logistycznej. – Plastik może być alternatywą, ale nie zastępstwem – konkluduje.

Realna alternatywa?

A. Wissuwa (Craemer) twierdzi z kolei, że palety z tworzyw sztucznych Craemer nie tylko mogą, ale stanowią bardzo poważną alternatywę dla palet drewnianych. Podkreśla, że produkując w 1967 r. pierwszą na świecie paletę wykonywaną metodą wtrysku w formie monobloku, przy użyciu polietylenu wysokiej gęstości stworzono taką alternatywę. – Wytrzymałość, higiena, bezpieczeństwo zarówno ładunku, jak również operatorów, powtarzalność i standaryzacja, stabilność wagowa i wymiarowa niezależnie od czynników zewnętrznych, 100-procentowa możliwość recyklingu, mniejszy koszt cyklu logistycznego podczas życia palety. W wielu kluczowych dla społeczeństwa branżach, jak chociażby branża spożywcza czy farmaceutyczna, palety z tworzyw sztucznych już dzisiaj są podstawowym nośnikiem ładunków i pierwszym wyborem ich użytkowników – dodaje A. Wissuwa.

To, że palety plastikowe mogą pełnić rolę alternatywną w stosunku do drewnianych wyłącznie w ściśle określonych przypadkach, wyraźnie zaznacza natomiast M. Brodzińska (TIMRET). – Palety drewniane to konstrukcje o sprawdzonej wydajności, wpisujące się w globalne standardy logistyczne – zarówno pod względem wymiarów (EPAL/EUR), jak i parametrów nośności. Ich największą przewagą jest odnawialność materiału, wysoka dostępność oraz możliwość wielokrotnej naprawy, co znacząco wydłuża cykl życia produktu i obniża jego całkowity koszt posiadania (TCO). Dodatkowo drewno jest biodegradowalne i łatwe do przetworzenia, co czyni palety drewniane rozwiązaniem przyjaznym środowisku, wpisującym się w założenia gospodarki obiegu zamkniętego – opowiada M. Brodzińska, zaznaczając, że palety plastikowe, choć oferują wysoką odporność na wilgoć, środki chemiczne oraz są łatwe do utrzymania w czystości, znajdują zastosowanie głównie w branżach wymagających wysokiego reżimu sanitarnego, np. farmacji, przemyśle spożywczym (zwłaszcza świeża żywność) czy logistyce wewnętrznej, w systemach zamkniętego obiegu. W takich zastosowaniach mogą one stanowić funkcjonalną alternatywę, pod warunkiem, że firmy są gotowe ponieść kilkukrotnie wyższy koszt zakupu, zaakceptować brak naprawialności, a także konieczność stworzenia dedykowanego systemu zwrotu i odzysku. – W przypadku zastosowań masowych, transportu dalekiego zasięgu, logistyki międzynarodowej czy operacji w modelu obiegu otwartego, to właśnie palety drewniane niezmiennie pozostają rozwiązaniem preferowanym przez operatorów logistycznych i przemysł ciężki. Ich mechaniczne właściwości, możliwość dostosowania konstrukcji do specyficznych wymagań (np. poprzez nadstawki paletowe, przekładki), łatwość naprawy oraz pełna zgodność z systemami wymiany międzynarodowej sprawiają, że w obecnym modelu globalnej gospodarki są one nadal bezkonkurencyjne – wyjaśnia M. Brodzińska i zapewnia, że choć palety plastikowe mogą pełnić rolę uzupełniającą w specyficznych sektorach, to palety drewniane – dzięki swojej elastyczności, dostępności i efektywności kosztowej – pozostają fundamentem nowoczesnej logistyki opakowań transportowych.

Palety z tworzyw sztucznych, mimo wysokiej trwałości w warunkach kontrolowanych, są trudniejsze w utylizacji, droższe w pozyskaniu i praktycznie nienaprawialne. Ich recykling wymaga specjalistycznej infrastruktury i zorganizowanego systemu zwrotu, co czyni je mniej efektywnym rozwiązaniem dla logistyki otwartej.

Cykl życia pod obserwacją

M. Brodzińska (TIMRET) zaznacza, że cykl życia palet transportowych – od produkcji, przez eksploatację, aż po końcową utylizację lub recykling – w dużej mierze zależy od zastosowanego materiału, co bezpośrednio wpływa na ich przydatność operacyjną oraz ślad środowiskowy. Palety drewniane już na etapie produkcji charakteryzują się niskim śladem węglowym, a ich naprawialność i wielokrotna rotacja znacząco wydłużają ich okres użytkowania. Po zużyciu, palety mogą zostać zrecyklingowane jako biomasa, rozdrobnione na zrębkę lub wykorzystane energetycznie, bez szkody dla środowiska. – Palety z tworzyw sztucznych, mimo dłuższej żywotności w kontrolowanych warunkach, produkowane są z materiałów o wysokim energochłonnym przetworzeniu (głównie HDPE lub PP). Ich naprawa w praktyce jest nieopłacalna lub niemożliwa, a recykling – choć technicznie wykonalny – wymaga specjalistycznej infrastruktury. Co więcej, w przypadku uszkodzenia paleta plastikowa najczęściej trafia do utylizacji jako odpad przemysłowy. Podsumowując: drewno, jako materiał biodegradowalny, łatwy w obróbce i recyklingu, zapewnia paletom drewnianym przewagę w całym cyklu życia – zarówno pod względem kosztów operacyjnych, jak i wpływu na środowisko – zaznacza M. Brodzińska i dodaje, że właśnie to czyni je nie tylko praktycznym, ale również zrównoważonym wyborem dla nowoczesnej logistyki.

A. Wissuwa (Craemer) w punktach opisuje z kolei cykl życia palety z tworzyw sztucznych. Po wyprodukowaniu palety z tworzywa Craemer mogą być bezpiecznie użytkowane (z mniejszą emisją CO₂ wynikającą z przemieszczania lżejszych o minimum 7 kg palet w stosunku do znormalizowanych palet drewnianych) przez długi czas (niezależne instytuty badawcze określają przeciętny czas użytkowania na minimum 12 lat), by potem zostać wycofane z obiegu, oddane na skup i poddane recyklingowi. Istnieje możliwość ponownego wykorzystania 100% odzyskanego materiału do produkcji nowych palet. – Taką operację wykonywać można do 20 razy bez utraty właściwości wykonanych z niego palet. Oznacza to, że jednostka materiału służyć będzie ponad 200 lat, zanim stanie się odpadem… Oczywiście wpływ na to ma dobór odpowiednich i najwyższej jakości surowców, do którego firma Craemer przywiązuje najwyższą uwagę – zapewnia A. Wissuwa.

Palety plastikowe mają swoje miejsce – przede wszystkim w branżach wymagających wysokiego poziomu higieny, np. farmacja, przetwórstwo żywności. Jednak nawet tam często obserwujemy kompromisy w postaci wykorzystania nadstawek drewnianych na plastikowych bazach.

Muszą być eko

Polski Komitet Narodowy EPAL od dawna promuje wszystko, co wiąże się z proekologicznymi aspektami gospodarowania paletami. Program Sustainable Pallets Management (SPM) EPAL udostępnił wszystkim swoim licencjobiorcom w ubiegłym roku. Głównym celem inicjatywy jest obliczenie śladu węglowego europalety EPAL, a w perspektywie długoterminowej redukcja emisji CO₂ europalety do minimum. Program SPM ma nie tylko wspierać ekologiczne podejście do produkcji, ale także ma na celu osiągnięcie wymiernych korzyści ekonomicznych dla producentów i użytkowników palet. Jak poinformowano, wyzwanie kontrolowania i obliczania swoich emisji według ujednoliconej metodologii podjęło kilkudziesięciu licencjobiorców. – Szczególne uznanie należy się pionierom programu, którzy nie tylko regularnie obliczają swój ślad węglowy, ale także poddają wyniki niezależnym audytom. W rezultacie mogą się już pochwalić oficjalnymi Certyfikatami śladu węglowego palet EPAL. Do grona tych liderów należą: DMD-BIS, Marpol, TIMRET, Krispal, Flexipal – podkreślają inicjatorzy programu. Wśród podstawowych kryteriów stawianych firmom produkującym i naprawiającym palety są: wykorzystanie surowca drzewnego/gotowych elementów palet z legalnych i zrównoważonych źródeł; przestrzeganie zasad dotyczących ISPM15 (Międzynarodowy Standard Środków Fitosanitarnych opracowany przez Międzynarodową Konwencję Ochrony Roślin); odnawianie zasobów leśnych; inicjatywy ograniczające ślad środowiskowy; stosowanie energii ze źródeł odnawialnych, jak również wdrożona polityka w zakresie BHP.

Palety drewniane są w pełni biodegradowalne i po zakończeniu cyklu życia mogą być wykorzystane jako surowiec wtórny lub opałowy. Plastikowe palety, mimo że trwałe, stwarzają większe wyzwania środowiskowe, zwłaszcza gdy dochodzi do ich uszkodzenia i konieczności utylizacji.

– Paletę EPAL z całą pewnością możemy nazwać ekoproduktem, prawie w całości produkowanym z surowca odnawialnego, jakim jest drewno. Palety produkujemy bez obróbki chemicznej. System wielokrotnego użytku wprowadzony w życie poprzez globalną wymianę stanowi podstawę przyjaznych dla środowiska atrybutów systemu EPAL. Dzięki wysokim standardom jakościowym i podejmowanym przez nas inicjatywom, paleta EPAL wspiera każdego użytkownika w byciu bardziej ekologicznym. Otwarty pool europalet EPAL to doskonały przykład gospodarki obiegu zamkniętego, który opiera się na trzech filarach: Reuse, Repair i Recycle. Takie podejście do biznesu pozwala uzyskiwać wiele korzyści, w tym zmniejszenie ilości odpadów, ochronę środowiska i zwiększenie efektywności operacyjnej – tłumaczą w EPAL.

Przedstawicielka jednej z wymienionych przez EPAL firm, M. Brodzińska (TIMRET), potwierdza, że produkcja palet drewnianych generuje niższy ślad węglowy, a ich cykl życia – obejmujący możliwość naprawy oraz powtórnego wielokrotnego wykorzystania – wpisuje się w założenia zrównoważonego rozwoju. – Co istotne, nawet uszkodzona paleta drewniana może zostać w dużej części odzyskana materiałowo. Palety plastikowe, choć trwalsze w warunkach zamkniętych i łatwe w czyszczeniu, powstają z surowców ropopochodnych, wymagających energochłonnej produkcji. Ich recykling jest kosztowny i technologicznie ograniczony, a brak możliwości naprawy sprawia, że uszkodzone jednostki często kończą jako odpady trudne do utylizacji. Podsumowując: to palety drewniane są rozwiązaniem bardziej przyjaznym środowisku, zarówno na etapie produkcji, jak i w końcowej fazie życia produktu – dzięki możliwości naturalnego rozkładu, odzysku i niskiej emisyjności – podsumowuje M. Brodzińska

Do kwestii „ekologiczności” palet nawiązuje też A. Wissuwa (Craemer), choć widzi ją nieco inaczej. Zaznacza, że wybór między paletami plastikowymi a drewnianymi pod kątem ich wpływu na środowisko zależy od wielu czynników, takich jak surowiec i sposób produkcji, użytkowania, recyklingu i utylizacji. – Palety Craemer są bardzo trwałe i nadają się w 100% do wielokrotnego recyklingu, są zdecydowanie łatwiejsze w czyszczeniu, co ogranicza zużycie wody w procesach mycia podczas cyklu życia palety, nie wymagają dodatkowych zabiegów higienicznych emitujących ciepło, dzięki mniejszej masie własnej redukują produkcję CO₂ związaną z ich przemieszczaniem. Dlatego, moim zdaniem, w długofalowej perspektywie to palety z tworzyw sztucznych Craemer są bardziej ekologiczne – konkluduje A. Wissuwa.

Adam Brzozowski

Ten i inne artykuły znajdziesz w czasopiśmie Magazynowanie i Dystrybucja – dostępnym w naszym sklepie