W dzisiejszym wysoce konkurencyjnym środowisku biznesowym niemal każda firma poszukuje wiedzy na temat rozwiązań, które pozwolą na umocnienie pozycji rynkowej w czasach niepewnej sytuacji gospodarczej. Branża modowa szybciej niż pozostałe zaczęła gruntownie przekształcać własne łańcuchy dostaw, a także wdrażać rozwiązania pozwalające na zdobycie przewagi konkurencyjnej na rynku. Globalna konkurencja oraz rosnąca sprzedaż internetowa sprawia, że absolutnym priorytetem staje się zapewnienie towaru do sprzedaży, szybkie uzupełnianie właściwych produktów na półkach sklepowych czy też maksymalna redukcja niepotrzebnego zapasu w sklepach. Nadal ważna jest koncentracja na redukcji kosztów operacyjnych lub udoskonalanie istniejących w danym przedsiębiorstwie rozwiązań – ale to nie wystarczy, aby wyróżnić się spośród setek innych firm i zwrócić na siebie uwagę docelowych konsumentów. Dzisiejszy klient ma znacznie więcej możliwości wyboru i znacznie mniej czasu na dokonanie decyzji. Dlatego jeśli już podejmuje decyzję o zakupie konkretnego towaru, to towar ten musi być dostępny na półce sklepowej.
Szybka i precyzyjna reakcja na zachowania klientów wymaga stworzenia pierwszorzędnej obsługi logistycznej spójnej z planem działania firmy na rynku. Dużo zależy od organizacji całości procesów w samym magazynie (czy centrum dystrybucyjnym) oraz od zastosowanych w nim technologii, mających na celu sprawne i efektywne zarządzanie zapasami i przygotowanie towaru do sprzedaży. Dla wielu firm takim najwłaściwszym rozwiązaniem okazał się system transportu podwieszanego, umożliwiający realizację określonego modelu obsługi zamówień.
Na system transportu podwieszanego składa się lekka, podwieszana do sufitu, konstrukcja aluminiowa, przypominająca złożony układ „torów”, na których przenoszone są pojedyncze wieszaki z ubraniami lub lekkie „wózeczki” (trolleys), na których umieszczona jest odzież na wieszakach. Konstrukcja posiada zwrotnice pozwalające na swobodne kierowanie towaru w wymagany obszar magazynu. Możliwe jest łączenie niezmechanizowanych elementów systemu z elementami zautomatyzowanymi, a także różnych opcji rozwiązań w obrębie jednego zintegrowanego systemu. Przepływ towaru kontrolowany jest poprzez system kontrolny, czyli oprogramowanie współpracujące z systemami WMS oraz układy skanerów.
W rzeczywistości branże wykorzystujące systemy transportu podwieszanego są dosyć różnorodne: od branży motoryzacyjnej, poprzez operatorów logistycznych, branżę odzieżową i tekstylną, a także pralnie przemysłowe czy firmy zajmujące się dzierżawą odzieży roboczej. Ciekawym przykładem jest firma Moss Bross (Wielka Brytania), która prowadzi zarówno sprzedaż, jak i wypożyczanie ubrań na różnego rodzaju przyjęcia czy gale (np. smokingi). W magazynie Moss Bross możliwe jest magazynowanie i obróbka ubrań na wieszakach, które należą do systemu wypożyczalni tej firmy, a także magazynowanie i dystrybucja odzieży pakowanej płasko. Pod jednym dachem połączone zostały dwa różne procesy logistyczne.
Wielkość firmy nie ma znaczenia: rozwiązania oparte na systemach transportu podwieszanego stosują firmy nieduże, średnie oraz wielkie korporacje. W zależności od konkretnych potrzeb, zastosowanie systemu może obejmować całość procesów logistycznych, takich jak przyjęcie towaru, magazynowanie, kompletację zamówień czy sortowanie na poszczególnych odbiorców, albo tylko wybrane, kluczowe dla firmy, obszary (np. magazynowanie oraz kompletację zamówień czy też pakowanie towaru w torby foliowe).
Zanim jednak przejdziemy do omówienia poszczególnych elementów składających się na system transportu podwieszanego, musimy odpowiedzieć na pytanie, dlaczego firma w ogóle decyduje się na tego typu rozwiązanie. W przypadku firm odzieżowych wybór ten jest ściśle powiązany ze sposobem, w jaki firma postanawia działać na rynku. Te marki, które oferują przede wszystkim towar o niższej cenie i polegają przede wszystkim na dużym wolumenie sprzedaży – prawdopodobnie nie będą decydować się na takie rozwiązanie. W ich przypadku prezentacja towaru w sklepie nie jest kluczowa w procesie interakcji z klientem. Istotne jest, aby towar zawsze dostępny był na półce (strategia „push” w sprzedaży), a także, aby sprzedaż generowała jak najmniejsze ilości zwrotów po zakończeniu sezonu (stąd ciągłe obniżki cen: klient zachęcany jest do dokonywania zakupu do wyczerpania zapasu). Tak między innymi postępuje firma Primark, która stawia na szybki obrót towarem. W sklepach jest zawsze dużo nowości w niezwykle atrakcyjnych cenach, a starsze kolekcje są na bieżąco przeceniane. Transport i obróbka towaru w magazynie w Primarku oraz firmach o podobnej strategii odbywa się w formie „płaskiej”, jednostką podstawową są albo kartony, albo pojedyncze sztuki odzieży (czasem pakiety) zapakowane w foliowe torby.
Pojawiają się jednak wyjątki od tej reguły. Jednym z nich jest firma TJX Inc. (właściciel marki TK Maxx). Firma ta wiedzie prym w grupie przedsiębiorstw handlu detalicznego typu off-price, a jednak rozwiązanie zastosowane w centrach dystrybucyjnych tejże firmy wykorzystuje w znacznym stopniu technologię transportu podwieszanego. Przygotowanie i ekspozycja towaru na wieszakach umożliwia swobodne „myszkowanie” w dostępnym asortymencie, zaglądanie do metek i wyszukiwanie najciekawszych lokacji.
Ponadto niektóre firmy oferujące towar z niższej półki cenowej mimo wszystko decydują się na przygotowanie odzieży na wieszakach już w magazynie. Obserwują one bowiem, że lepsza ekspozycja towaru ma znaczący wpływ na poziom sprzedaży: na wieszakach umieszczają towary promocyjne czy też część nowej kolekcji na rozpoczęcie sezonu albo po prostu wybrane rodzaje ubrań, takie jak płaszcze czy garnitury.
W ostatnich latach zauważalna staje się jednak tendencja do stosowania na większą skalę systemów podwieszanych nawet w firmach o sprzedaży opartej o wolumen, przy niskich cenach jednostkowych pojedynczych sztuk odzieży. Dlaczego tak się dzieje? Działy sprzedaży chcą do minimum zredukować czas przygotowania towaru do ekspozycji w sklepach, chcą, aby produkt docierał na miejsce gotowy do natychmiastowej sprzedaży. Innymi słowy: towar „pchany” jest do sklepów w formie umożliwiającej jak najszybszą ekspozycję, obsługa sklepu koncentruje się na sprzedaży, a nie na przygotowaniu towaru, możliwe jest zatem częste wysyłanie do sklepów coraz to nowych kolekcji lub krótkich serii w stosunkowo krótkim czasie.
Inaczej wygląda to w przypadku firm modowych oferujących modę w średnim i wysokim przedziale cen, nastawionych na wymagające grupy klientów, gdzie prezentacja produktu w punkcie sprzedaży jest spójna z wizerunkiem marki. Te firmy w ogromnym stopniu korzystają z mniej lub bardziej zautomatyzowanych technologii transportu podwieszanego od dawna. Za przykład posłużyć może firma Hugo Boss, która zainwestowała w wysokiej klasy system magazynowania i sortowania dla odzieży wiszącej pozwalający na przygotowanie towaru do sklepu zgodnie z dyspozycjami brand menedżerów.
Jak już wspomnieliśmy, systemy transportu podwieszanego mają zastosowanie na każdym etapie przepływu strumienia towarów w centrum dystrybucyjnym. Znaczna różnorodność dostępnych systemów powoduje, że można wybierać spośród technologii, które oferują różne poziomy mechanizacji: począwszy od całkowicie ręcznych sposobów pracy, do wysoce zautomatyzowanych. Inna kwestia to wybór nośników. Transport podwieszany odzieży wiszącej może odbywać się na specjalnych „wózeczkach” (trolleys) o długości ok. 500 mm i nośności do 35 kg. Albo decydujemy się na transportowanie pojedynczych wieszaków, mając jednocześnie pewność, że system poradzi sobie z wieloma rodzajami uchwytów przy wieszakach stosowanych przez producentów. Oba sposoby pracy pozwalają na śledzenie zarówno pojedynczych sztuk odzieży, jak i całych partii towaru.
Towar może być dostarczany do magazynu w formie wiszącej lub zapakowany na płasko w kartony. W tym pierwszym przypadku operatorzy umieszczają towar bezpośrednio na specjalnych wysięgnikach teleskopowych, które transportują wyładowany towar do odpowiedniego miejsca w magazynie. Jeśli natomiast towar przyjeżdża w kartonach, rozładunek odbywa się w tradycyjny sposób, towar kierowany jest do strefy przyjęć, gdzie operatorzy pracujący przy odpowiednich stołach roboczych przekładają każdą sztukę odzieży na wieszak. W tym przypadku możliwe jest jednoczesne dokonywanie wizualnej kontroli jakościowej produktu.
Na etapie przyjęcia towaru, odzież uzyskuje stosowne oznaczenia umożliwiające późniejsze śledzenie w magazynie. Systemy transportu podwieszanego współpracują zarówno z technologią RFID, jak i z bardziej powszechnymi kodami kreskowymi. Identyfikacja produktu jest bardzo ważna zarówno w trakcie magazynowania towaru, jak i podczas kompletacji zamówień i przygotowania wysyłki do finalnych odbiorców. Ze względu na to, że kody kreskowe oraz tagi RFID są powiązane z nośnikami, na których umieszczany jest towar, uzyskujemy wiarygodny system rozpoznawania każdej sztuki towaru, a jednocześnie samo rozwiązanie wiąże się z jednorazową inwestycją, a nie z powtarzalnym każdorazowym wydatkiem.
Samo przechowywanie towaru jest stosunkowo proste – natomiast jego największą zaletą jest możliwość wykorzystania kilkupoziomowych podestów technicznych. Dzięki temu uzyskujemy niezwykle wysoki poziom wykorzystania dostępnej powierzchni magazynowej i poprawiamy gęstość składowania towaru.
Sposób przechowywania odzieży powiązany jest bezpośrednio ze strategiami magazynowania wybranymi przez daną firmę, a wspomagany jest przez systemy zarządzające zapasami (funkcjonalność WMS). Magazynowanie może być całkowicie zautomatyzowane (tzn. umieszczanie towaru w odpowiedniej strefie magazynowej odbywa się bez udziału operatora), albo można zdecydować się na ręczny sposób pracy ze statycznymi wielopoziomowymi sekcjami. Wielkość powierzchni magazynowej oraz gęstość składowania towaru zależy w dużym stopniu od rodzaju samej odzieży. Dla przykładu, na jednym metrze zmieścimy ponad 50 sztuk odzieży dziecięcej, ale już zdecydowanie mniej garniturów. Tego rodzaju wyliczenia przeprowadzane są na etapie projektowania całego rozwiązania.
Przygotowanie towaru do wysyłki, w tym kompletacja zamówień oraz sortowanie na poszczególne destynacje, będzie oczywiście wyglądało trochę inaczej w każdej firmie. Technologie transportu podwieszanego umożliwiają pracę z zamówieniami priorytetowymi, a ponadto dają duże możliwości rozdzielenia (posortowania) towaru na sklepy, a w obrębie sklepów na np.: rodzaje kolekcji głównych oraz sezonowych, kolor i rozmiar. Podczas pobierania towaru na zamówienia dostępne jest pełne śledzenie zarówno całych partii towaru, jak i poszczególnych sztuk odzieży.
Wydajność systemów sortowania zależy od wybranego sposobu pracy, jak i zastosowanego rozwiązania, jednakże oscyluje ona na poziomie do 12 000 sztuk na godzinę.
Zanim jednak nastąpi wysyłka towaru, centrum dystrybucyjne przygotowuje odzież do natychmiastowej ekspozycji na sklep. Wykonywane są wszystkie niezbędne czynności mające na celu maksymalne zredukowanie zaangażowania obsługi sklepu w zadania, które z powodzeniem mogą być wykonane, zanim produkty dotrą do punktu sprzedaży. Jest to na przykład zakładanie oznaczeń antykradzieżowych, etykietowanie właściwą ceną, usuwanie niepotrzebnych elementów opakowania (np.: folia wokół guzików), specjalne oznaczenia wymagane na rynkach docelowych i inne. Dla zapewnienia wysokiej efektywności pracy firmy stawiają na ergonomiczne, dobrze zaplanowane miejsca pracy, gdyż ich konstrukcja ma bezpośredni wpływ na produktywność operatorów.
Zastosowanie transportu podwieszanego w centrum dystrybucyjnym czy magazynie nie oznacza wcale, że towar musi być dostarczany do magazynu w formie wiszącej, a także, że w takiej właśnie postaci powinien opuszczać centrum dystrybucyjne. Jest to oczywiście uzależnione od konkretnej strategii firmy, od infrastruktury dostępnej w danym kraju (np. czy na danym rynku działają firmy transportowe posiadające sprzęt do transportu odzieży w formie wiszącej). Firmy stosują różnorodne rozwiązania, począwszy od standardowych kartonów czy pojemników, do specjalnie zaprojektowanych dużych pudeł kartonowych pozwalających na przewożenie towaru przynajmniej częściowo w formie wiszącej.
Oczywiście, istnieją także rozwiązania techniczne pozwalające na sprawne załadowanie środka transportu odzieżą znajdującą się na wieszakach. Proces samego przygotowania do wysyłki wiąże się z odpowiednim zapakowaniem (zabezpieczeniem) towaru, zapewnieniem stosownej identyfikacji (etykieta wysyłkowa), przygotowaniem dokumentów transportowych. W gruncie rzeczy te etapy nie różnią się zupełnie od przygotowania wysyłek towaru w kartonach. Jedyna różnica to forma transportu towaru oraz forma pakowania.
Jeżeli firma decyduje się na korzystanie z transportu odzieży „na wisząco”, to na pewno w procesie decyzyjnym analizowano plusy i minusy takiego rozwiązania. Transport w formie wiszącej to na pewno słabsze wypełnienie przestrzeni załadunkowej (zdarza się, że efektywnie wykorzystane jest około 50 proc. dostępnej powierzchni). Z drugiej jednak strony nie można zapominać o szybkości załadunku i rozładunku. W dostawach do sklepów ulokowanych przy głównych ulicach lub w centrach handlowych z ograniczonym dostępem i rygorystycznymi warunkami dostaw, niezwykle istotny staje się element czasu niezbędnego na rozładunek samochodu na miejscu dostawy.
Firmy starają się szukać własnych indywidualnych rozwiązań zwiększających wypełnienie samochodów, bez pogarszania czasów rozładunku na miejscu dostawy. Przy załadunku w magazynie korzysta się z wysięgników (długość do 11 m), natomiast na miejscu dostawy podczas rozładunku ubrania na wieszakach są albo przekładane na lekkie stalowe wózeczki, a następnie przewożone do sklepu, albo od razu rozładowywane są na zapleczu sklepu. Wiele zależy od dostępnej infrastruktury oraz od poziomu kosztów i czasochłonności poszczególnych aktywności na tym ostatnim etapie realizacji dostaw.
Jeśli podsumujemy korzyści wynikające z zastosowania technologii transportu podwieszanego w branży odzieżowej, to zauważymy, że dzielą się one na dwie kategorie: jedna kategoria powiązana jest ściśle z modelem sprzedaży, a druga z korzyściami operacyjnymi widocznymi w centrum dystrybucyjnym. Obie te kategorie składają się na wysoce efektywny system obsługi sprzedaży. Do kategorii pierwszej należą wszelkie działania oraz decyzje firmy, wynikające z tego, że firma nie chce, aby sprzedawcy w sklepie zajmowali się przygotowaniem towaru do sprzedaży (np. metkowanie, zdejmowanie opakowań foliowych, umieszczenie na wieszakach itd.), ich głównym zadaniem jest bowiem sprzedaż i obsługa klientów. Przygotowanie odzieży do właściwej i szybkiej ekspozycji w sklepach należy do zadań postawionych przed działem logistyki.
Z kolei z punktu widzenia centrum dystrybucyjnego systemy transportu podwieszanego gwarantują między innymi dobre wykorzystanie przestrzeni magazynowej, łatwe i szybkie przemieszczanie towaru w obrębie poziomów i pomiędzy poziomami magazynu, brak konieczności dotykania towaru, a więc brak ingerencji operatora w wygląd produktu (co jest bardzo ważne przy drogich ubraniach), przejrzysty sposób składowania połączony z możliwością śledzenia każdej partii towaru we wszystkich procesach magazynowych i w czasie transportu, znaczne skrócenie czasu kompletacji towaru i sortowania na destynacje (wykorzystanie zbiorczego pobierania towaru i sortowania grupy zamówień w obrębie jednej fali).
Innymi słowy, zastosowanie systemu transportu podwieszanego odzieży ma sens wszędzie tam, gdzie ważne jest szybkie dostarczenie towaru gotowego do sprzedaży do sklepów, czyli do ostatecznych klientów.
Zalety systemów transportu podwieszanego:
• Niezwykle wysoki poziom wykorzystania dostępnej powierzchni magazynowej;
• Znaczna poprawa gęstości składowania towaru;
• Natychmiastowa redukcja dróg kompletacji oraz czasu pieszego przemieszczania się operatorów;
• Niskie koszty utrzymania, duża łatwość obsługi oraz bardzo niski poziom hałasu;
• Stosunkowo niskie koszty początkowej inwestycji;
• Możliwość obsługi całkowicie ręcznej oraz automatycznej, w zależności od potrzeb operacyjnych;
• Dostępna technologia automatycznego sortowania towaru na poszczególne miejsca dostaw;
• Zastosowanie technologii RFID lub kodów kreskowych; zwiększenie kontroli nad przepływem towarów w całym magazynie;
• Śledzenie towaru na poziomie pojedynczych sztuk (adapter L-VIS);
• Możliwość elastycznej rozbudowy systemu w zależności od potrzeb i wolumenu;
• Systemy kompatybilne z maszynami pakującymi oraz prasującymi;
• System w 100 proc. bezpieczny dla użytkowników;
• Technologia produkcji zgodna z normami BHP i ekologicznej produkcji.
