Trwają przygotowania do wprowadzanie krajowego systemu kaucyjnego w Polsce. Program ma przyczynić się do oszczędzania zasobów naturalnych i energii potrzebnej do wytworzenia opakowań.

Aby zapoznać klientów z możliwością zwracania jednorazowych opakowań plastikowych i metalowych po napojach, a także w celu zbudowania dobrych, ekologicznych nawyków, na początku stycznia w Bydgoszczy Żabka we współpracy m.in. ze startupem Maas Loop oraz przy wsparciu GS1 Polska, uruchomiła program pilotażowy „Zielona Odnowa”. We wszystkich 120 sklepach Żabka w mieście klienci sieci mają możliwość oddawania jednorazowych opakowań po napojach. Mogą je zwracać bezpośrednio u sprzedawców lub w EKOmatach, czyli urządzeniach do selektywnej zbiórki odpadów.

EKOmat: jak to działa?

EKOmaty przyjmują plastikowe butelki PET o pojemności do 2l oraz metalowe puszki o pojemności do 1l (ze zbiórki wykluczone są opakowania po napojach mlecznych) od 6:00 rano do 23:00 każdego dnia. W zamian za butelki i puszki klienci Żabki są nagrodzeni bonusowymi punktami lojalnościowymi w aplikacji Żappka, czyli tzw. żappsami – otrzymują 50 żappsów za każde zwrócone opakowanie.  

Przyjmowane są opakowania po napojach również spoza asortymentu sieci Żabka. Wrzucane do EKOmatu butelki oraz puszki nie muszą być umyte, ale powinny być czyste – bez zawartości czy śladów silnych zabrudzeń. Najważniejsze, żeby na opakowaniu dało się odczytać kod kreskowy oraz numer GTIN, gdyż na tej podstawie jest ono rozpoznawane przez EKOmat. 

Niewielkie sklepy, które chcą być częścią systemu kaucyjnego, borykają się z dwoma podstawowymi wyzwaniami: brakiem dostępnej przestrzeni między półkami oraz wysoką ceną samych urządzeń do automatycznej zbiórki. Nasz, najmniejszy na rynku kaucjomat rozwiązuje oba te problemy. Dodatkowo segreguje odpady, zmniejsza ich objętość do 80% oraz poprzez możliwość połączenia z aplikacją sklepu zwiększa zaangażowanie klientów - mówi Paweł Ciesielski, CEO Maas Loop.

– Wprowadziliśmy możliwość zwrotu jednorazowych opakowań po napojach we wszystkich sklepach Żabka na terenie całej Bydgoszczy w ramach akcji „Zielona Odnowa”. Jej celem jest budowanie świadomości ekologicznej wśród klientów oraz wyrobienie nawyku zwrotu plastikowych i metalowych opakowań po napojach tak, jak udało nam się to zrobić dla zwrotnych butelek szklanych. Butelki i puszki można zwracać na dwa sposoby – bezpośrednio u sprzedawców lub w ponad 50 EKOmatach, czyli specjalnych maszynach do selektywnej zbiórki odpadów. Dzięki tej zbiórce będziemy w stanie odzyskać cenny surowiec i zawrócić go do ponownej produkcji opakowań – mówi Joanna Kasowska, Dyrektorka Jakości i Standardów Zarządzania Żywnością w Żabka Polska.

Trwają prace nad polskim systemem depozytowo-kaucyjnym

Polskie rozwiązanie ma szanse stać się częścią systemu depozytowo-refundacyjnego, który już w tym roku zostanie wdrożony w 17 krajach Unii Europejskiej. Prace nad jego wdrożeniem trwają już rok.  

Zgodnie z jego założeniami opakowaniami podlegającymi zwrotowi kaucji byłyby butelki z tworzyw sztucznych do objętości 3 l, aluminiowe puszki do objętości 1 l oraz butelki szklane wielokrotnego użytku do objętości 1,5 l. Natomiast obowiązek rozliczenia się z klientami z kaucji za opakowania będą miały sklepy o powierzchni większej niż 200 metrów kwadratowych. Mniejsze placówki będą mogły dołączyć dobrowolnie. 

90% detalistów nie podlega lub nie będzie podlegać wymogom odbioru. Jednocześnie detaliści, którzy nie będą zbierać opakowań od klientów, stracą co najmniej 15% przychodów (dane z rynków, na których DRS został już wdrożony). Klienci po prostu pójdą tam, gdzie będą mogli otrzymać kaucję za opakowania. 

Polska dogania europejskie rozwiązania

W Europie od 2018 roku obowiązują przepisy wymagające selektywnej zbiórki opakowań plastikowych. Jednak w niektórych krajach Europy Zachodniej, np. w Holandii i Słowacji, praktyczne rozwiązania działają z powodzeniem od lat. 

W Norwegii regularnie pojawiają się kampanie społeczne przypominające o korzyściach systemu kaucyjnego. W 2022 roku twarzą kampanii był znany sportowiec Karsten Wahrholm, który zachęcał do intensywniejszego oddawania plastikowych butelek i puszek w zamian za gotówkę – choć wskaźnik recyclingu w Norwegii wynosi 92%! 

– W obecnych systemach kaucyjnych ogromną rolę odgrywają standardy GS1, przede wszystkim identyfikatory GTIN i GLN. Cieszymy się, że możemy uczestniczyć w programie pilotażowym realizowanym przez Żabkę, bo w ten sposób sprawdzimy skuteczność systemu depozytowo-kaucyjnego w branży retail jeszcze zanim zostanie on wprowadzony w całej Polsce – mówi Hanna Walczak, ekspertka ds. Standardów GS1 w GS1 Polska.

– Strategia ESG GS1 Polska kładzie nacisk na rolę standardów GS1 w gospodarce cyrkularnej. Pracujemy obecnie w dwóch obszarach GOZ – Cyfrowym Paszporcie Produktowym i systemie kaucyjnym, wykorzystując doświadczenia ze 150 krajów, w których działa GS1. System depozytowo-kaucyjny oparty o standardy GS1 działa w Niemczech od 21 lat. Najnowsze wdrożenia systemu depozytowo-kaucyjnego opartego o standardy GS1 miały miejsce w zeszłym roku w Szkocji i Słowacji. Wierzymy, że nie warto wyważać otwartych drzwi do cyrkularnej gospodarki. Wystarczy skorzystać ze sprawdzonych rozwiązań, które z powodzeniem funkcjonują w innych krajach od wielu lat – komentuje dr Marta Szymborska, Menedżer ds. Komunikacji, PR & ESG w GS1 Polska.