Jeszcze nie tak dawno temu WMS-y stosowały zazwyczaj jedynie największe firmy. Teraz krąg zainteresowanych nimi znacznie się poszerzył, znajdują zastosowanie zarówno w magazynach tradycyjnych, jak i w systemach częściowo lub w pełni zautomatyzowanych. Nie są też produktami skończonymi – dostawcy systematycznie je unowocześniają. Zmieniały się zatem w ostatnich latach zarówno pod względem technologicznym, jak i pod względem ilości i rodzajów wspieranych procesów magazynowych. Niczym nadzwyczajnym nie jest już też współpraca WMS ze stosowanymi w firmach systemami informatycznymi, coraz częściej WMS staje się częścią systemu ERP, a zatem oprogramowania do kompleksowego zarządzania przedsiębiorstwem.

Potrzeba uświadomiona        

Aneta Janeczko, Dyrektor Konsultingu, DataConsult, podkreśla, że firmy, które decydują się na wdrożenie WMS, szukają sposobów na optymalizację procesów magazynowych i są świadome problemów, z jakimi się mierzą. Są to najczęściej: nieaktualne lub niedokładne stany magazynowe, częste pomyłki przy kompletacji towarów, brak miejsca w magazynie (często wynika z nieodpowiedniego wykorzystania przestrzeni), trudności z obsługą zwrotów i reklamacji (spadek wydajności operacji), częste pomyłki, opóźnienia w wysyłkach kolejnych towarów (zwłaszcza w kanale e-commerce), nieprawidłowe składowanie powodujące uszkodzenia towarów, duża rotacja pracowników itp.

Nierzadko firmy orientują się, że jest im potrzebny system WMS, za późno. Rozważają jego zakup, gdy nie są już w stanie z pełną wydajnością realizować operacji magazynowych, a procesy stają się nierentowne, ze względu na ich złożoność i skalę. – Na szczęście to się zmienia, także dzięki naszym działaniom informacyjnym, edukowaniu całej branży poprzez np. webinary, e-booki czy podcasty. Z roku na rok firmy są coraz bardziej świadome korzyści, jakie wnosi WMS. Przekonują się, że można postawić na niego już na początkowym etapie cyfryzacji i automatyzacji magazynów. Implementacja jest łatwa, a więc nie wymaga czasochłonnego przeszkolenia pracowników. Ponadto oferuje on szereg opcji integracji z innymi systemami już funkcjonującymi w firmie. Z kolei generowane raporty i statystyki pozwalają nieustannie doskonalić procesy logistyczne. Jest to kluczowy element optymalizacji działania magazynu, bez względu na jego wielkość i rodzaj – tłumaczy Marek Kuropieska, Prezes Zarządu, Aspekt, dodając, że WMS sprawdzi się zarówno w wielkopowierzchniowych halach magazynowych, międzynarodowych centrach dystrybucyjnych, jak i niewielkich zapleczach magazynowych małych, rodzinnych firm.

– Systemy WMS najczęściej są wdrażane w firmach, które notują istotne wzrosty sprzedaży (nowe rynki i kanały sprzedaży, powiększenie asortymentu). Na moment decydujący o wdrożeniu WMS składa się kilka jednocześnie zachodzących czynników – komentuje Marcin Zychowicz, Dyrektor Sprzedaży, Agilero, dodając, że lista zazwyczaj obejmuje: poszerzenie asortymentu przy jednoczesnym zwiększeniu powierzchni magazynu, firma nie dotrzymuje gwarantowanych czasów dostaw – zakłócony lead time, dostawienie kolejnych pracowników operacyjnych nie podnosi efektywności magazynu na zadowalającym poziomie, brak efektywności procesów plus wysokie koszty realizacji pojedynczego zamówienia.

Kluczowe kryteria

Wybierając konkretny WMS, trzeba odpowiedzieć na kilka pytań. Dla M. Kuropieski (Aspekt) kluczowe z nich brzmią: Jakie procesy będzie obsługiwał WMS? Czy jest to mały magazyn, czy w pełni zautomatyzowane centrum logistyczne dla e-commerce? Dlaczego wdrażamy WMS? Zmieniamy dotychczasowy system, czy tworzymy zupełnie nowy? Jaki mamy budżet? Czy system ma wersję podstawową, którą można rozbudowywać? Jakim dysponujemy czasem na wdrożenie systemu? Jakich funkcjonalności będziemy potrzebować? M. Kuropieska zaznacza, że odpowiedzi dadzą podstawowe informacje, a precyzyjną analizę stanu wyjściowego należy dostosować do branży, w jakiej działa dana firma.

Andrzej Bobiński, Prezes Zarządu, Logifact-Systems, wśród kluczowych kryteriów wyboru wymienia doświadczenie (warto, aby dostawca WMS posiadał praktyczne doświadczenia we wdrożeniach w konkretnej branży, w projektach o podobnej skali, potwierdzone referencjami), a także kryterium rozwoju – WMS powinien umożliwiać rozwój oprogramowania w zakresie obsługi przyszłych procesów oraz rozszerzenie procesów obecnych. Ważne jest kryterium „otwartości” (możliwość integracji z systemami ERP, TMS, MES czy platformami e-commerce, jak również z urządzeniami automatyki). W wielu przypadkach pożądana jest również współpraca z systemami kurierskimi. Jest też kryterium dojrzałości technologicznej (system jako całość powinien stanowić dojrzały, przemyślany i niezawodny produkt). – Dzisiaj oznacza to m.in. architekturę trójwarstwową (dane, logika biznesowa, prezentacja danych) z zastosowaniem sprawdzonych technologii, takich jak np.: MS SQL, Oracle, Java, Angular, Android i podobne – wyjaśnia A. Bobiński, wymieniając również kryterium obsługi powdrożeniowej (zapewniona obsługa powdrożeniowa zarówno co do wymagań SLA, jak i okresów dostępności wsparcia oraz zasobów przeznaczonych na rozwój systemu).

Artur Guz, Product Manager Systemy WMS, IBCS Poland, dostrzega w projektach dwa główne nurty dojścia do wybranego dostawcy. Pierwszy to poznanie samego dostawcy WMS. To naturalne działanie – inwestując, musimy mieć zaufanie i pewność, że jakość partnera przełoży się na realizację projektu z sukcesem. Ważne jest także zweryfikowanie zasobów technicznych partnera. Drugim aspektem jest zapoznanie się z samym systemem WMS. – W zależności od skali projektu musimy przygotować wymagania i wybrać dostawcę, którego oferta odpowiada potrzebom naszego magazynu. Czyli do podstawowych procesów nie wybierajmy potężnych, rozwiniętych o automatykę rozwiązań, a do projektów zbliżających się do działań Przemysłu 4.0 nie wybierajmy modułów gospodarki magazynowej dostawców ERP – dodaje A. Guz.

A. Janeczko (DataConsult) zwraca uwagę na to, by określane cele były mierzalne. – Warto się skupić na najważniejszych 2, 3 wymaganiach wobec systemu WMS. Praktyka wskazuje, że tak naprawdę korzystamy z 20% funkcji oprogramowania, ponad 70% nie jest używane w ogóle lub bardzo rzadko. Więc nie twórzmy systemu na wyrost, skupmy się na tych 20% które muszą działać rewelacyjnie i zoptymalizują nam magazyn – dodaje A. Janeczko.

Sztuka dobrego przygotowania

Daniel Dominiak, Product Manager, Anteeo, za kluczowy element przygotowania do wdrożenia uważa dokładną analizę potrzeb klienta. Oprócz wiedzy i doświadczenia konsultanta ważne jest, aby po stronie klienta był zespół lub osoba w pełni zaangażowana w proces wdrożenia WMS oraz posiadająca wiedzę o zachodzących w firmie procesach magazynowych.

– Proces powinien się rozpocząć od analizy przedwdrożeniowej, która w pierwszej kolejności obejmie stan obecny. Organizacja pracy, strefy funkcjonalne oraz przebiegające w nich wszystkie procesy magazynowe powinny zostać przeanalizowane pod kątem ich poprawności oraz przydatności w warunkach przyszłego zarządzania za pomocą WMS – mówi A. Bobiński (Logifact-Systems) i podkreśla, jak ważne jest liczbowe zwymiarowanie wielkości przepływów magazynowych oraz charakterystyka poszczególnych grup towarowych. W drugim etapie należy rozpatrzyć prognozowane zmiany w przebiegu i strukturze oraz wielkości procesów. Powinien powstać szczegółowy schemat przepływu materiałów, odwzorowujący zwymiarowane procesy magazynowe (przebiegające w zdefiniowanych strefach funkcjonalnych), które powinien obsługiwać planowany WMS. Następną fazą przygotowania wdrożenia jest opracowanie, wspólnie z wykonawcą WMS, szczegółowej specyfikacji systemu i przygotowanie przez wykonawcę systemu (parametryzacja, programowanie).

– Proces przygotowawczy do wdrożenia systemu WMS składa się z następujących elementów: spisanie wymagań – dokument dla potencjalnych dostawców, zebranie ofert, short lista, wizyty referencyjne – wylicza A. Janeczko (DataConsult). Wdrożenie WMS zawsze zaczyna się od analizy przedwdrożeniowej, stanowiącej integralną część procesu wdrożenia i potrafiącej trwać nawet 1/3 długości całego projektu. – Analizy przedwdrożeniowe w DataConsult są prowadzone zgodnie z wypracowaną przez lata metodyką. W efekcie prac delegowanego zespołu powstaje dokument analizy systemu ExpertWMS^® wraz z koncepcją implementacji, który jest szczegółowym opisem potrzeb przedsiębiorstwa oraz diagnozą stanu wszystkich bieżących procesów magazynowych istotnych z punktu widzenia wprowadzenia systemu ExpertWMS^®. Zawiera on m.in. analizę funkcjonalną magazynu, strukturalną systemu wraz ze schematami przepływu informacji między poszczególnymi obszarami magazynowymi oraz działami w firmie. W skład dokumentu wchodzi również specyfikacja wymiany danych z systemem ERP, platformami komunikacyjnymi czy automatyką magazynową. Określone zostają ryzyka projektowe oraz szczegółowy harmonogram wdrożenia przedstawiający krok po kroku zadania do realizacji w ramach projektu – konkluduje nasza rozmówczyni.

Model i etapy

Nie ma wątpliwości, że by projekt się powiódł, konieczny jest podział obowiązków pomiędzy inwestorem a dostawcą. – W przypadku systemu Anteeo WMS mamy wypracowaną i sprawdzoną metodykę wdrożeń. Projekt dostosowujemy do potrzeb i możliwości klienta, jego profilu, skali działalności, a także posiadanych zasobów ludzkich odpowiedzialnych za wdrożenie. Ważne, aby inwestor posiadał dedykowany zespół odpowiedzialny za wdrożenie oraz przedstawił klarowne wymagania i potrzeby biznesowe w dziedzinie zarządzania magazynem – mówi D. Dominiak (Anteeo).

O tym, że w IBCS Poland przez ponad 20 lat wdrożeń wypracowano kaskadowy model prac, mówi A. Guz. Rozpoczyna się od określenia wymagań i postawienia szczegółowych celów wobec tworzonego projektu. – Podczas wdrożenia wspólnie wykonujemy testy poszczególnych modułów, modyfikacji oraz interfejsów. Przygotowujemy wstępny bilans otwarcia i robimy symulację uruchomienia produkcyjnego. Jeśli jesteśmy gotowi, ustalamy konkretny termin na inwentaryzację i uruchomienie w środowisku produkcyjnym. Inwentaryzacja jest o tyle istotnym punktem, abyśmy w momencie startu nie przenieśli do nowego systemu jakiegokolwiek błędu. To może kosztować nas niepowodzenie po uruchomieniu. Z dniem startu system przechodzi w fazę stabilizacji i utrzymania – mówi A. Guz, dodając, że wdrożenie systemu ibcsTiger obejmuje dwie główne fazy projektowe. Faza podstawowa obejmuje działania przygotowujące system do uruchomienia produkcyjnego (instalacja, mapowanie magazynu, importowanie kartotek, budowanie scenariuszy ustalonych w projekcie oraz budowanie interfejsów). Fazę tę kończy pozytywne wykonanie testów. – Jeśli nie ma przeciwskazań, przechodzimy do fazy produkcyjnej, gdzie przygotowujemy testowy bilans otwarcia, robiąc symulację pełnego obciążenia systemu. Jeśli ten proces przebiegnie pomyślnie, ostatnim krokiem jest doszkolenie pracowników i ustalenie terminu produkcyjnego uruchomienia – dodaje nasz rozmówca.

W przypadku Logifactu dla każdego etapu pracy – od opracowania specyfikacji funkcjonalnej systemu WMS, do asysty powdrożeniowej – powstaje dokument szczegółowo definiujący podział obowiązków pomiędzy stronami. A. Bobiński podaje przykładowy podział. Na etapie specyfikacji funkcjonalnej WMS i interfejsów konieczny jest udział specjalistów po stronie klienta i cykliczny transfer wiedzy o procesach magazynowych, a także sukcesywna weryfikacja wypracowanych wersji. W fazie przygotowania systemu dostawca odpowiada za parametryzację informatyczną, względnie programowanie rozszerzeń wynikających z potrzeb klienta i określonych w specyfikacji funkcjonalnej. Ze strony klienta dużą rolę pełni przyszły administrator WMS, który pod nadzorem wykonawcy już dokonuje konfiguracji logistycznej systemu (przygotowanie danych stałych o artykułach, o kontrahentach, odwzorowanie struktury fizycznej i funkcjonalnej magazynu, zdefiniowanie jednostek magazynowych itp.). Klient musi także zapewnić, aby kompletna infrastruktura informatyczna (np. serwery, sieć Wi-Fi, terminale, drukarki etykiet) i magazynowa (oznakowanie magazynu, wytycznie stref, przygotowanie środków transportu itp.) była udostępnione na czas, przed terminem uruchomienia systemu. W przypadku integracji WMS z systemami z jego otoczenia (np. ERP, automatyka) klient musi zapewnić poprawne działanie interfejsów wymiany danych po ich stronie. K. Bobiński zwraca uwagę też na to, że w fazie wdrożenia systemu przez dostawcę w magazynie zaangażowania klienta wymaga rozruch systemu i testowanie, ponieważ to właśnie na tym etapie jego pracownicy, szkoleni przez dostawcę, nabywają wiedzę i umiejętności posługiwania się systemem w zarządzaniu pracą magazynu. Po zainicjowaniu produkcyjnej pracy systemu (go-live) pracownicy klienta stopniowo przejmują kontrolę nad obsługą systemu.

A. Janeczko (DataConsult) zastrzega, że osoby odpowiedzialne za wdrożenie WMS po stronie inwestora muszą dysponować czasem, by nadzorować projekt, uczestniczyć w regularnych spotkaniach z wdrożeniowcami, testować działanie systemu i na bieżąco reagować na pojawiające się zmienne. – Po stronie inwestora w projekt musi zostać zaangażowany zespół, który posiada odpowiednią wiedzę i, co bardzo ważne, decyzyjność. Najczęściej w skład zespołu wchodzi kierownik projektu – często jest nim kierownik logistyki oraz główny użytkownik systemu – najczęściej kierownik magazynu, oraz wytypowani przez liderów pracownicy – dodaje nasza rozmówczyni. Kierownik projektu odpowiada za: planowanie i nadawanie priorytetu działaniom, przypisywanie zadań, delegowanie odpowiedzialności, monitorowanie postępu prac, raportowanie zarządowi, zarządzanie ryzykiem i działania naprawcze, budowa zespołu wdrożeniowego. Zadaniem głównego użytkownika jest bieżąca praca z systemem na poziomie operacyjnym oraz organizacja i realizacja testów konfiguracyjnych systemu. – Po stronie dostawcy systemu w projekt zaangażowany jest zespół wdrożeniowy posiadający odpowiednią wiedzę i doświadczenie we wdrożeniu WMS w konkretnej branży. Osoby te muszą znać sposoby na usprawnienie procesów logistycznych, zwłaszcza kompletacji, posiadać wiedzę o sprzęcie, np. automatyce magazynowej. Istotne jest także doświadczenie zespołu w integracji WMS ze światem zewnętrznym – głównie systemami ERP, ale też platformami sprzedażowymi czy systemami kurierskimi – mówi A. Janeczko. Zespół wdrożeniowy odpowiada za przygotowanie harmonogramu wdrożenia i dostosowanie go do terminu realizacji projektu, dostępności osób po stronie inwestora oraz do budżetu. Zadaniem wdrożeniowców jest także przeprowadzenie testów systemu – odbywają się one zarówno po stronie inwestora, jak i dostawcy.

M. Kuropieska (Aspekt) zaznacza, że implementacja WMS to proces, a nie jednorazowe działanie. Jako pierwszy z czterech kluczowych etapów wdrażania WMS wymienia inicjację, spotkanie pomiędzy dostawcą a inwestorem. Po niej następuje projektowanie, podczas którego dokonuje się analizy przedwdrożeniowej. Zawiera ona specyfikację dotyczącą wdrożenia systemu. Zakończenie wdrożenia nie zawsze jest równoznaczne z zakończeniem współpracy pomiędzy dostawcą a inwestorem. System WMS jest otwarty na modernizacje, a każda firma chce się unowocześniać oraz podążać za zmieniającym się światem. Warto więc pozostać w kontakcie i wspólnie udoskonalać oraz rozwijać oprogramowanie.

Systemy Agilero wdrażane są zgodnie z autorską metodyką Warehouse Proces Excellence (WPE). Procesy magazynowe dopasowywane są do wymagań biznesowych. – Projektujemy optymalny layout magazynu, usprawniamy system pracy i zasady kooperacji pomiędzy działami firmy. Wdrażamy zoptymalizowane procesy w systemach Agilero WMS lub Agilero WES. Moment wdrożenia systemu WMS to początek wprowadzania zmian w logistyce magazynowej klienta. Są to zarówno zmiany procesowe oraz sposobu obiegu dokumentów i informacji, wynikające wprost z wdrożenia systemu, jak i zmiany organizacji pracy oraz ról w procesach – tłumaczy M. Zychowicz (Agilero). Agilero łączy kompetencje IT dla logistyki magazynowej z doradztwem logistycznym. Ważne są odpowiednie działania przygotowujące. Jest wśród nich Quick Check, czyli ekspercki audyt magazynu. Odpowiada na pytanie, jakie potencjały usprawnień organizacyjnych, procesowych oraz przestrzennych posiada logistyka magazynowa klienta. Na tej podstawie można decydować o wprowadzeniu działań naprawczych jeszcze przed wdrożeniem WMS – optymalizacja i przeprojektowanie layoutu magazynu, zmiana organizacji pracy i kompetencji ludzi w procesach, optymalizacja przebiegów procesów magazynowych, zdefiniowanie wskaźników logistycznych (KPI). – Dyskusję tę prowadzimy bardzo często w formie warsztatów, angażując pracowników klienta. Dzięki temu wypracowane zmiany nie są odbierane jako coś zewnętrznego (zbędnego nawet), ale jakoś wspólna praca, którą warto wdrożyć. Kończąca projekt roadmapa wskazuje kolejność działań naprawczych oraz ich zakres. Często wynika z niej, że samo wdrożenie systemu WMS jest trzecim lub nawet czwartym działaniem. W takim podejściu system WMS staje się narzędziem do operacyjnej realizacji optymalnie działającej koncepcji technologiczno-procesowej magazynu – dodaje przedstawiciel Agilero.

Kluczowe bonusy

Wyliczenie oszczędności, jakie może przynieść WMS, najczęściej dotyczy zwrotu z inwestycji. Aby rzetelnie przygotować taki dokument, musimy uzyskać szczegółowe dane od klientów. – Znając stawkę pracownika, ilość pracowników, ilość zmian zbieramy do jednego worka wszystkie koszty. Jesteśmy w stanie wyliczyć koszt błędu, stawkę pracy za minutę itd. Wdrażając nowy system, jesteśmy w stanie zweryfikować, o ile w danym procesie poprawimy pracę magazynu. Gdzie zaoszczędzimy czas i udział pracownika. Jeśli wyjdzie nam oszczędność miesięcznie ok. 20 tys. zł, to skali roku mamy ok. 240 tys. zł. Jeśli system z całą infrastrukturą sprzętową i sieciową będzie nas kosztował 0,5 mln zł, to wiemy, że zwróci się w ok. 2 lata. Z moich doświadczeń wynika, że po 2, 3 latach widać już wyraźny zwrot z inwestycji. Oczywiście mogą się zdarzyć czynniki, które przesuną nam tą średnią w jedną lub drugą stronę, ale są to indywidualne kwestie, w zależności od charakterystyki magazynu – tłumaczy A. Guz (IBCS Poland).

A. Bobiński (Logifact-Systems) podkreśla, że spodziewane oszczędności wynikają przede wszystkim z postawionego celu oraz stanu wyjściowego, a w dość często spotykanych ostatnio projektach, w których wdrożenie WMS powiązane jest z jednoczesną automatyzacją magazynu, czas zwrotu z inwestycji może być nieco dłuższy (nawet do kilku lat) ze względu na koszty automatyzacji. Nasz rozmówca tłumaczy, że taka decyzja podejmowana jest często z myślą o gwałtownie pogarszającej się sytuacji na rynku pracy – jest to inwestowanie w przyszłość. Jednakże w przeważającej liczbie przypadków osiągane oszczędności w zatrudnieniu sięgają do 30%, szczególnie gdy wyjściowy poziom logistyki był niski. W takim przypadku również zwrot z inwestycji na ogół nie przekracza dwóch lat.

D. Dominiak (Anteeo) zauważa, że oszczędności z inwestycji w WMS powinny pojawić się w każdego rodzaju przedsiębiorstwie. Ich skala zależy często od branży i rodzaju działalności. – Wyobraźmy sobie firmę, której magazyn składa się z 20 tys. SKU, a do tego wiodącym kanałem sprzedaży jest e-commerce w modelu B2C. Oczywiste jest, że taka firma bez WMS nie byłaby w stanie dłużej konkurować na rynku, z uwagi na szybkość działania czy też umiejętność dostosowania się do zmieniającego się rynku. W takim przypadku można się pokusić o stwierdzenie, że usprawnienie obsługi magazynu często stanowi o przetrwaniu firmy na silnie konkurencyjnym rynku – wylicza D. Dominiak, zaznaczając, że w przypadku firm prowadzących sprzedaż w modelu B2B z mniejszym asortymentem czas reakcji niekoniecznie już jest tak ważny, natomiast firma zyskuje na automatyzacji pracy magazynu, zmniejsza się zapotrzebowanie na ilość personelu potrzebnego do obsługi, co finalnie obniża koszty działania.

M. Zychowicz (Agilero) podaje przykładowe wartości efekty wdrożenia systemu Agilero WMS u klientów. W przypadku Antykwariatu i Księgarni Tezeusz nastąpiło skrócenie czasu kompletacji o 83%, a o 30% zredukowano liczbę etatów w magazynie. Czas zwrotu z inwestycji w Agilero WMS (ROI) wyniósł rok. W przypadku ProOffice.net nastąpił wzrost dziennego wydania o 33%, a proces inwentaryzacji stał się trzykrotnie szybszy. Czas zwrotu z inwestycji to 4 miesiące. W przypadku spółki Nowy Styl nastąpiła 20-procentowa redukcja etatów w gniazdach kompletacji, a raportowanie produkcji przyśpieszono o 78% (168 tys. zł – roczne oszczędności w procesie raportowania produkcji). Uzyskano też 100- procentową jakość kompletacji zestawów montażowych. Z kolei w spółce Amex o 10% skrócono czas realizacji pojedynczego zlecenia wydania, o 20% zredukowano zatrudnienie w magazynie. Wydajność pracy zwiększyła się o jedną czwartą.

– Czas zwrotu z inwestycji jest jednym z kluczowych elementów decydujących o wdrożeniu rozwiązania WMS. Analizując ROI u naszych klientów, zawsze bierzemy pod uwagę dwie kwestie: czas uzyskania pierwszych korzyści organizacyjnych płynących z funkcjonowania systemu ExpertWMS^®, czas całkowitego zwrotu z tej inwestycji – mówi A. Janeczko (DataConsult). W praktyce 29% firm odnotowało znaczne korzyści już po pół roku od zakończenia wdrożenia, 24% przedsiębiorstw wykazało korzyści wcześniej – po 3 miesiącach, 26% firm zauważyło korzyści w momencie oddania rozwiązania do użytku, 21% uzyskało korzyści z wdrożenia później niż w rok od implementacji. – Jeśli chodzi o zwrot z inwestycji, sytuacja jest nieco bardziej skomplikowana, głównie z powodu trudności z precyzyjnym wyliczeniem ROI. Z naszych badań wynika, że aż 34% firm-inwestorów nie dokonało analizy zwrotu kosztów, a dla 17% okazało się być za wcześnie na takie podsumowania. Dla 27% firm zwrot z inwestycji nastąpił poniżej roku od wdrożenia, a dla 11% w czasie między 12 a 24 miesiącami. 8% firm wykazało ROI powyżej dwóch lat, a dla zaledwie 3% przedsiębiorstw WMS jak dotąd w ogóle się nie zwrócił – konkluduje A. Janeczko.

Michał Jurczak