Według danych GUS w 2017 roku nakłady inwestycyjne na drogi publiczne w Polsce wyniosły ponad 24,13 mld zł. Co więcej, według danych GDDKiA w ramach realizacji PBDK 2014-2023 (z perspektywą do 2025 r.), ogłoszonych zostało już 176 postępowań przetargowych na roboty budowlane o łącznej długości 2257,9, km. Podpisano 165 umów na roboty budowlane o łącznej długości 2 122,1 km na kwotę ok. 70 mld zł.
„Warto podkreślić, że gwałtowny wzrost cen materiałów, brak rąk do pracy oraz znacząco zwiększone zarobki pracowników, a także trudności logistyczne i niedoszacowane stare umowy wpłynęły na wzrost cen nowych kontraktów. Do tego cały czas mamy do czynienia z trudnymi relacjami kontraktowymi. W tym roku mieliśmy aż 10 zerwanych umów na budowy dróg. Ich przyczyny były prozaiczne – brak odpowiednich marż. Jeśli ceny materiałów wzrosły o kilkadziesiąt procent to firmy z marżami na poziomie 3-4 proc. nie były w stanie dotrzymać umów podpisanych kilka lat temu” – wskazuje Jarosław Wielopolski, Prezes Multiconsult Polska.
Szacowanie kosztów budowy drogi zależy od jej charakteru – czy jest to autostrada, droga ekspresowa czy droga klasy GP. Każda ma szereg wymagań technicznych od najdroższych po umiarkowane. Do tego dochodzą: wykup gruntów – im bardziej zurbanizowane tereny, tym drożej, ukształtowanie terenu, wymagany przez zamawiającego plan oraz niweleta, liczba i rodzaj obiektów, w tym bardzo kosztownych związanych z ochroną środowiska czy wzmocnieniem podłoża.
Według autorskich obliczeń firmy Multiconsult Polska koszt budowy 1 km autostrady to 35 mln zł (na przykładzie A1 – odcinek C). Należy jednak brać pod uwagę, że nakłady finansowe różnią się od siebie w przypadku poszczególnych odcinków jednej trasy. Dobrym przykładem jest porównanie fragmentów autostrady A1 na Śląsku z tymi w okolicach Częstochowy i Łodzi. Odcinki w terenie mocno zurbanizowanym, górzystym i czasami ze szkodami górniczymi wymagały dużych nakładów finansowych. Koszt wybudowania 1 km fragmentów A1 Pyrzowice – Piekary Śląskie, Piekary Śląskie – Maciejów i Maciejów – Sośnica wynosił odpowiednio 99,9 mln, 51,0 mln, 135,7 mln zł netto. Natomiast odcinki autostrady A1 w woj. łódzkim i w okolicy Częstochowy w terenie stosunkowo płaskim, niezurbanizowanym wyniosły w przeliczeniu na 1 km: węzeł Kamieńsk (bez węzła) – węzeł Radomsko (z węzłem) – 27,9 mln zł netto, węzeł Radomsko – granica województw łódzkiego i śląskiego – 39,2 mln zł netto, Tuszyn (bez węzła) – węzeł Piotrków Południe (z węzłem) – 24,6 mln zł netto.
A co ze środowiskiem?
Koszt urządzeń ochrony środowiska w ramach budowy dróg szybkiego ruchu jest bardzo wysoki. Dotyczy to głównie przejść dla zwierząt. Instytut Badawczy Dróg i Mostów podaje, że łączna wartość nakładów finansowych budowy, przebudowy lub dostosowania wszystkich rodzajów przejść dla zwierząt, poniesionych w latach 1996-2016 wyniosła około 7 mld zł. Przygotowanie jednego takiego rozwiązania generuje ogromne koszty. Jak podaje Instytut, przeciętna budowa przejścia dla średnich i dużych zwierząt w GDDKiA wyniosła około 7,8 mln zł.
Multiconsult Polska przygotowuje koncepcje programowe dla trzech odcinków planowanej autostrady A2, od Mińska Mazowieckiego do granicy państwa. Na jednym fragmencie od Mińska Mazowieckiego do Siedlec, o długości około 37 km, planowane są do realizacji łącznie 54 przejścia, w tym 9 dla zwierząt dużych (w tym 3 górne), 6 dla zwierząt średnich (w tym 1 górne) oraz 17 przejść dla zwierząt małych i 22 przepusty dla płazów. Przykładowy szacowany koszt przejścia górnego dla dużych zwierząt (o szerokości użytkowej 70 m) na tej autostradzie może wynieść około 20-30 mln zł. Natomiast przejścia dolnego dla dużych zwierząt waha się między 9-10 mln zł. Jeśli w grę wchodzą długie estakady nad dolinami cieków to są to koszty jeszcze większe.
„Przejścia dla zwierząt są niezbędne, aby zachować ciągłość korytarzy ekologicznych i szlaków migracji. Można wydać fortunę, a przejścia mogą okazać się nieskuteczne i niefunkcjonalne” – mówi Joanna Borzuchowska, Koordynator Obszaru Środowiska, Multiconsult Polska.
Kluczowy jest więc odpowiedni dobór lokalizacji i parametrów przejść dla zwierząt oraz odpowiednie zagospodarowanie jego otoczenia. Istotnym elementem jest także przeprowadzany monitoring porealizacyjny w celu weryfikacji efektywności przejść dla zwierząt.
